1. Giới thiệu về Núi Non Nước Ninh Bình

Nếu có dịp ghé thăm thành phố Ninh Bình, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp một “bức tranh thủy mặc sống động” mang tên Núi Non Nước – ngọn núi sừng sững nằm ngay nơi sông Vân hiền hòa hòa mình vào dòng Đáy. Tọa lạc ở phía Đông Bắc thành phố, liền kề cầu Non Nước và cầu Ninh Bình, ngọn núi này nổi bật đến mức ai đi tàu qua tuyến đường sắt Bắc – Nam cũng có thể nhìn thấy, như một dấu ấn đặc trưng của vùng đất cố đô.

Núi Non Nước được tạo nên từ khối đá vôi vững chãi, cao gần 100 m. Con đường 198 bậc đá dẫn lên đỉnh vừa đủ để người ta có thời gian hít thở mùi gió núi và chiêm ngưỡng cảnh sắc hai bên. Đến nơi, khoảng không rộng lớn rợp bóng cây xanh và lầu đón gió hiện ra, mở ra tầm nhìn bao quát toàn thành phố: dòng sông uốn lượn, đồng ruộng mênh mang và những dãy núi nhấp nhô xa xa.

Cảnh quan núi Non Nước Ninh Bình mang vẻ đẹp hữu tình, nên thơ (Nguồn: Sưu tầm)

Tùy theo hướng nhìn, Núi Non Nước lại mang một dáng hình khác nhau. Từ phía Nam, núi tựa như bông sen nở rộ bên bờ sông Vân, nhẹ nhàng và thanh khiết. Còn từ phía Bắc, nhiều người ví ngọn núi giống chú chim chào mào đang đậu yên trên mặt nước – một vẻ đẹp cân bằng giữa sông, núi và thành phố cổ kính.

Không chỉ hấp dẫn bởi cảnh sắc, Núi Non Nước còn ẩn chứa chiều sâu lịch sử. Từng là cửa ngõ phía Đông của kinh đô Hoa Lư, nơi đặt thành cổ Ninh Bình thời Nguyễn, ngọn núi này chứng kiến bao dấu mốc thăng trầm của vùng đất cố đô. Cái tên “Non Nước” biểu trưng cho sự hòa quyện giữa núi và sông, còn tên xưa Dục Thúy Sơn mang ý nghĩa “rửa ngọc mài gương”, gắn với nhiều điển tích văn học nổi tiếng.

Cùng với các ngọn Kỳ Lân, Cánh Diều, Cá Voi, Núi Non Nước được xếp vào “Tứ đại danh sơn” của Ninh Bình. Nơi đây từng là vị trí tiền tiêu bảo vệ Hoa Lư, là chứng nhân cho sự kiện lịch sử ở bến sông Vân, khi vua Lê Hoàn khoác long bào, mở ra triều Tiền Lê. Trải qua các cuộc kháng chiến, Non Nước vẫn là điểm tụ họp, nơi hun đúc tinh thần kiên cường của người dân vùng cố đô.

Với giá trị cảnh quan và lịch sử đặc biệt, Núi Non Nước được công nhận là Di tích cấp quốc gia từ năm 1962 và được nâng hạng lên Di tích Quốc gia đặc biệt vào năm 2019.

2. Các điểm tham quan nổi bật tại Núi Non Nước

2.1. Chùa Non Nước

Chùa Non Nước nằm dưới chân phía nam của Núi Non Nước, bên dòng sông Đáy yên bình, đã trải qua hơn một nghìn năm lịch sử. Ngôi chùa được xây dựng lần đầu dưới thời Lý Nhân Tông (thế kỷ XI) bởi quốc sư Nguyễn Minh Không, sau này được trùng tu vào thời Trần (thế kỷ XIII).

Chùa Non Nước tọa lạc bên dòng sông Đáy, nổi bật giữa cảnh sắc núi non trữ tình (Nguồn: Sưu tầm)

Người trụ trì đầu tiên của chùa là Khuông Việt Ngô Chân Lưu, vị quốc sư đầu tiên của Phật giáo Việt Nam dưới các triều Đinh, Lê, Lý. Ông có vai trò quan trọng trong việc đưa Lý Công Uẩn lên ngôi, mở đầu triều đại nhà Lý năm 1010, ghi dấu một bước ngoặt lớn trong lịch sử nước nhà.

Tháp Linh Tế từng là công trình nổi bật trong khuôn viên chùa, được dựng lại năm 1337 dưới triều Trần, do sư Trí Nhu chủ trì. Nhà thơ Trương Hán Siêu đã ghi lại sự kiện hoàn thành tháp bằng một bài ký quý giá, lưu giữ giá trị lịch sử cho hậu thế.

Chùa hiện có diện tích vào khoảng 2.000 m², trong đó chính điện rộng 260 m², cao 14 m với 80 cột lim thuộc hàng lớn nhất Việt Nam. Mái ngói được thiết kế hình mũi hài với đầu rồng cong, đậm nét kiến trúc thời Tiền Lê. Bên trong chùa có tượng Phật Tổ Như Lai bằng đồng nguyên khối, nặng tới 30 tấn, cao 6,5 m, được ghi nhận lớn nhất cả nước. Chùa cũng là nơi diễn ra nhiều sự kiện văn hóa, lễ hội Phật giáo cấp quốc gia quan trọng tại Ninh Bình.

2.2. Đền Trương Hán Siêu

Cách Chùa Non Nước một quãng ngắn, Đền Trương Hán Siêu tọa lạc ngay dưới chân Núi Non Nước với kiểu kiến trúc chữ Đinh gồm Bái Đường và Hậu Cung. Mái ngói và các cột nhà được chạm khắc hoa văn tinh xảo, tôn lên vẻ đẹp kiến trúc truyền thống.

Đền Trương Hán Siêu là nơi tưởng niệm danh nhân văn hóa, nhà thơ nổi tiếng Ninh Bình (Nguồn: Sưu tầm)

Đền là nơi thờ danh sĩ Trương Hán Siêu (1287-1354), một học giả, nhà quân sự, nhà thơ lớn thời Trần, được nhân dân Ninh Bình và các triều đại sau tôn kính là thần bảo quốc hộ dân, bảo vệ vùng đất và người dân nơi đây.

Mỗi năm, lễ hội tưởng niệm được tổ chức tại đền, thu hút đông đảo du khách, học giả, văn nhân đến dâng hương, tưởng nhớ và tri ân những đóng góp quan trọng của vị danh nhân cho quê hương, đất nước.

2.3. Những bài thơ "thách thức" thời gian trên núi đá

Núi Non Nước Ninh Bình nổi bật trên bản đồ du lịch bởi kho tàng “bảo tàng thơ đá” có hơn 40 tác phẩm Hán Nôm được khắc trực tiếp lên vách núi. Những bài thơ này là sáng tác của các văn nhân danh tiếng như Trần Hán Siêu, Phạm Sư Mạnh, Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông, Nguyễn Du, Tản Đà, Thiệu Trị, Tự Đức… trải dài suốt 6 thế kỷ.

Những bài thơ khắc trên núi đá Non Nước vẫn trường tồn cùng thời gian (Nguồn: Sưu tầm)

Mỗi bài thơ trên đá đều gửi gắm tinh thần yêu nước, lòng say mê cảnh sắc tự nhiên, cảm xúc lịch sử và giá trị văn hóa truyền thống, trở thành di sản quý giá cho thế hệ sau. Những dòng chữ khắc đá này không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn là nguồn tư liệu vô giá về lịch sử và văn hóa.

Hiện nay, kho tàng thơ văn trên đá ở Núi Non Nước đang được đề xuất để ghi danh Di sản tư liệu thế giới của UNESCO, góp phần khẳng định vị trí văn hóa độc đáo của địa danh này trong hệ thống di sản của Việt Nam và thế giới.

3. Kinh nghiệm và gợi ý các điểm tham quan lân cận Núi Non Nước Ninh Bình

3.1. Thời điểm lý tưởng tham quan núi Non Nước

Thời gian lý tưởng để khám phá Núi Non Nước Ninh Bình thường là từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau. Vào thời điểm này, tiết trời mát mẻ, khô ráo, không quá oi bức, lý tưởng cho việc di chuyển trên 198 bậc đá lên đỉnh núi, ngắm nhìn toàn cảnh thành phố cùng sông nước từ trên cao.

Mùa thu và mùa xuân đặc biệt hấp dẫn với sắc hoa rực rỡ, không gian thêm phần sống động, thơ mộng. Đây cũng là dịp thuận tiện để kết hợp tham dự các lễ hội truyền thống địa phương, tăng thêm trải nghiệm văn hóa ấn tượng cho chuyến đi.

3.2. Vài kinh nghiệm cần biết khi đến tham quan Núi Non Nước

Để vào tham quan Núi Non Nước, du khách cần mua vé với mức giá tham khảo khoảng 5.000 VNĐ mỗi người lớn. Mức giá này có thể thay đổi theo từng thời điểm, vì vậy nên cập nhật thông tin mới nhất tại quầy bán vé trước khi đến.

Ngoài ra, lối lên núi gồm các bậc đá cao, dốc nên du khách nên lựa chọn trang phục gọn nhẹ cùng giày thể thao cho thuận tiện và an toàn khi di chuyển. Bảo vệ môi trường là điều cần chú ý, không nên vẽ lên đá hay khắc tên mới lên những vách đá cổ.

Khi tham quan vào mùa hè, du khách nên chuẩn bị đủ nước uống, đội mũ, nón che nắng để giữ sức khỏe. Ngoài ra, tìm hiểu kỹ về ý nghĩa các văn bia, di tích và tư liệu lịch sử trước chuyến đi sẽ giúp trải nghiệm tại Núi Non Nước Ninh Bình trở nên sâu sắc và bổ ích hơn.

3.3. Gợi ý kết hợp tham quan gần Núi Non Nước

Chùa Bái Đính

Chùa Bái Đính là quần thể tâm linh lớn bậc nhất Việt Nam (Nguồn: Sưu tầm)

Chùa Bái Đính cách Núi Non Nước Ninh Bình khoảng 12 km về phía tây nam, là quần thể chùa lớn nhất Việt Nam với nhiều kỷ lục nổi bật. Đây là điểm dừng chân lý tưởng cho hành trình tâm linh, với kiến trúc quy mô, tượng Phật lớn và không gian linh thiêng. Du khách có thể di chuyển bằng xe máy, ô tô hoặc lựa chọn các tour du lịch để tiện kết hợp tham quan trong một ngày.

Khu du lịch sinh thái Tràng An

Khu du lịch sinh thái Tràng An mang vẻ đẹp sông nước, hang động và di tích hòa quyện với nhau (Nguồn: Sưu tầm)

Di sản thế giới UNESCO này nằm không xa Núi Non Nước, gây ấn tượng với hệ thống hang động, sông nước cùng rừng núi ngoạn mục. Ngồi thuyền qua các hang động, chiêm ngưỡng cảnh quan nguyên sơ tại Tràng An sẽ là sự bổ sung tuyệt vời cho chuyến hành trình khám phá di tích tại Núi Non Nước.

Động Am Tiên

Động Am Tiên sở hữu vẻ đẹp huyền ảo, được ví như Tuyệt Tình Cốc giữa lòng Ninh Bình (Nguồn: Sưu tầm)

Động Am Tiên cuốn hút du khách bởi mặt hồ trong vắt xanh màu ngọc, núi non bao bọc và kiến trúc cổ kính. Nơi đây phù hợp với những ai yêu thiên nhiên, thích trải nghiệm không gian tĩnh lặng và lưu giữ khoảnh khắc đẹp qua những bức ảnh.

Tuyệt Tình Cốc

Tuyệt Tình Cốc Ninh Bình mang vẻ đẹp tĩnh lặng, nước xanh ngọc bích giữa núi đá vôi (Nguồn: Sưu tầm)

Khu vực này quyến rũ với cảnh quan núi đá vững chãi hòa cùng mặt nước trong veo, yên bình. Tuyệt tình cốc là điểm đến phù hợp dành cho những ai mong muốn thư giãn, tìm về thiên nhiên sau chuyến tham quan di tích lịch sử.

Các điểm đến này đều thuận tiện di chuyển từ Núi Non Nước Ninh Bình bằng xe máy, ô tô hoặc taxi, phù hợp để kết hợp trong lịch trình một ngày hoặc cuối tuần khám phá vùng đất Ninh Bình giàu giá trị di sản.

Ngoài ra, nếu còn thời gian, du khách có thể kết hợp hành trình ghé thăm Sun World Ha Nam – tổ hợp vui chơi, giải trí hiện đại bậc nhất miền Bắc, chỉ cách Núi Non Nước khoảng 1 giờ di chuyển. Tại đây, bạn có thể trải nghiệm không gian văn hóa ấn tượng và tham gia các trò chơi giải trí hấp dẫn. Một điểm dừng lý tưởng để kết thúc chuyến khám phá vùng đất cố đô theo cách vừa thư giãn vừa trọn vẹn.

Núi Non Nước Ninh Bình không chỉ là điểm đến du lịch mà còn là cuốn sách lịch sử sống động, nơi hội tụ những giá trị văn hóa, tâm linh và thiên nhiên độc đáo. Hãy dành thời gian khám phá ngọn núi đặc biệt này để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp và ý nghĩa sâu sắc mà nó mang lại!