1. Giới thiệu về mứt chùm ruột Tây Ninh
Mang sắc đỏ rực rỡ tựa viên ngọc và hương vị chua ngọt cuốn hút, mứt chùm ruột Tây Ninh đã gắn liền với bản sắc ẩm thực của vùng đất thánh. Món ăn này vốn được làm từ những quả chùm ruột mọc dại ven rào, qua tay người dân địa phương đã trở thành đặc sản nổi tiếng không thể thiếu trên bản đồ ẩm thực Đông Nam Bộ.
Điểm hấp dẫn của mứt chùm ruột Tây Ninh nằm ở sự tinh tế trong việc kết hợp giữa vị chua nhẹ tự nhiên của quả và vị ngọt dịu của đường. Khi nếm thử, vị chua tê đầu lưỡi được nối tiếp bởi vị ngọt thanh dần lan tỏa, đem lại cảm giác tươi mới khó quên cho thực khách. Cây chùm ruột chỉ vào mùa từ tháng 6 đến tháng 8 hàng năm, đến vụ, quả chín sai trĩu cành. Người Tây Ninh đã sáng tạo ra cách bảo quản bằng cách sên cùng đường, vừa lưu giữ hương vị, vừa biến thành món quà đậm nghĩa tình. Với mức giá phổ biến từ 100.000 đến 130.000 đồng cho mỗi kg, mứt chùm ruột trở thành lựa chọn đặc sản mang về tặng bạn bè, người thân, bên cạnh nem bưởi nổi danh của vùng.
Mứt chùm ruột là món ăn vặt phổ biến của người dân Tây Ninh. (Nguồn: Sưu tầm)
2. Nguyên liệu chính làm mứt chùm ruột Tây Ninh
2.1. Quả chùm ruột
Để tạo nên hương vị đặc trưng của mứt chùm ruột Tây Ninh, nguyên liệu chủ yếu là những trái chùm ruột tươi được hái đúng lúc chín tới. Loại quả này có vị chua pha chút ngọt nhẹ, đem lại cảm giác mát lành khi thưởng thức và chứa giá trị dinh dưỡng cao.
Xét về mặt sức khỏe, chùm ruột là nguồn cung cấp vitamin C rất lớn, hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch và giúp cơ thể chống chịu tốt hơn trước tác động của virus cũng như vi khuẩn. Ngoài ra, loại quả này còn giúp cải thiện chức năng gan, hỗ trợ điều trị bệnh xơ gan rất tốt, đồng thời nó còn tác dụng thanh nhiệt, bổ gan và bổ máu. Tại vùng đất Tây Ninh, cây chùm ruột được trồng rộng rãi, đến mùa, quả ra nhiều đến mức có khi rụng đầy bên gốc, trở thành nguồn nguyên liệu dồi dào cho nghề thủ công truyền thống làm mứt chùm ruột của địa phương.
Bên cạnh giá trị về mặt ẩm thực, chùm ruột còn tốt cho sức khỏe. (Nguồn: Sưu tầm)
2.2. Lá chùm ruột
Bên cạnh quả, lá chùm ruột cũng góp phần làm nên giá trị trong y học dân gian nhờ đặc tính chua nhẹ và khả năng sát khuẩn. Lá chùm ruột được ứng dụng phổ biến trong các bài thuốc nam xưa. Lá chùm ruột có nhiều công dụng như hỗ trợ tiêu đờm, thanh lọc độc tố và thông họng. Theo những nghiên cứu hiện đại, chiết xuất từ lá còn giúp ổn định huyết áp và bảo vệ chức năng gan khi cần giải độc, nhất là với trường hợp dùng Paracetamol liều cao.
Lá chùm ruột có nhiều lợi ích cho sức khỏe trong y học. (Nguồn: Sưu tầm)
3. Quy trình chế biến mứt chùm ruột Tây Ninh
Bí quyết để có được mứt chùm ruột Tây Ninh thơm ngon chính là ở từng công đoạn tỉ mỉ, được lưu truyền qua nhiều đời qua bàn tay của các nghệ nhân. Mỗi bước đều đòi hỏi sự kiên trì và kỹ năng của người chế biến. Công đoạn đầu tiên là lựa chọn nguyên liệu và làm sạch. Sau khi thu hoạch, chùm ruột được rửa kỹ dưới nước, loại bỏ những quả không đạt chất lượng cùng với cuống. Mặc dù đơn giản nhưng khâu này đóng vai trò rất quan trọng đến chất lượng thành phẩm.
Một bước đặc biệt trong quy trình là đưa chùm ruột đã làm sạch vào ngăn đông tủ lạnh để qua đêm. Nhờ đó, vị chua mạnh của quả được giảm bớt, quả mềm dẻo và dễ ngấm đường hơn, làm tăng độ ngon của mứt. Sáng hôm sau, chùm ruột được đem ra để tự tan băng, sau đó vắt thật khô nước. Tiếp nối là giai đoạn ướp đường, yêu cầu sự cẩn trọng trong việc đo lường tỷ lệ để đảm bảo vị chua ngọt cân đối, giữ đúng chất riêng của mứt chùm ruột Tây Ninh.
Giai đoạn cuối cùng là sên mứt, đây là phần cần kỹ năng nhất. Chùm ruột sau khi đã ướp kỹ được cho vào chảo lớn, sên đều trên lửa vừa, liên tục đảo tay để tránh cháy, đồng thời giúp đường bám đều. Để món mứt có màu đỏ đẹp, người làm thường sử dụng phẩm màu tự nhiên hoặc nước ép dâu, đảm bảo màu sắc tươi tắn hấp dẫn. Khi nước đường sánh lại, mứt đạt độ bóng và thơm đặc trưng, sẵn sàng để thưởng thức.
Quy trình chế biến loại mứt này diễn ra vô cùng nghiêm ngặt và cẩn thận. (Nguồn: Sưu tầm)
4. Cách thưởng thức món mứt chùm ruột Tây Ninh
Mứt chùm ruột Tây Ninh có thể thưởng thức theo nhiều cách, phù hợp với từng sở thích và thời điểm trong ngày. Phổ biến nhất là dùng cùng tách trà nóng, vừa nhâm nhi vị trà vừa cảm nhận vị chua ngọt, rất thích hợp cho những buổi họp mặt ấm cúng hoặc tiếp đãi bạn bè.
Khi ngồi bên tách trà thơm, lấy từng viên mứt đỏ đưa lên môi, để vị chua ngọt lan tỏa, kết hợp cùng hương trà tạo nên một trải nghiệm vị giác rất riêng, lý tưởng cho những buổi chiều yên tĩnh. Ngoài cách thưởng thức truyền thống, nhiều bạn trẻ hiện nay thích ăn trực tiếp mứt chùm ruột như một món ăn vặt hoặc phết lên bánh mì, mang lại sự mới lạ, hấp dẫn. Những viên mứt dẻo dai, vị chua ngọt cân bằng, rất dễ ăn và tạo cảm giác thích thú.
Để giữ mứt chùm ruột luôn ngon, nên bảo quản trong hũ thủy tinh kín, đặt nơi khô ráo, thoáng mát. Với cách lưu trữ phù hợp, mứt vẫn giữ nguyên hương vị và chất lượng trong thời gian dài.
Mứt chùm ruột thường được uống kèm theo một ly trà. (Nguồn: Sưu tầm)
Ngoài việc thưởng thức những món đặc sản đậm đà hương vị Tây Ninh như mứt chùm ruột, bánh canh Trảng Bàng hay muối tôm trứ danh, du khách còn có thể dành thời gian khám phá hành trình tâm linh đầy ý nghĩa qua các công trình nổi tiếng của vùng đất này. Từ khu du lịch Núi Bà Đen, vùng đất linh thiêng được mệnh danh là “nóc nhà Nam Bộ” với hệ thống cáp treo hiện đại Sun World Ba Den Mountain mang đến những trải nghiệm ngắm nhìn toàn cảnh cho du khách, đến chùa Thiền Lâm Gò Kén cổ kính, hay Tòa Thánh Cao Đài Tây Ninh uy nghi, mỗi điểm đến đều mang trong mình nét kiến trúc đặc sắc và giá trị văn hóa, tâm linh sâu sắc, góp phần làm nên sức hút riêng của vùng đất thánh hiền phương Nam.
Trải nghiệm đặc sắc tại khu du lịch núi Bà Đen. (Nguồn: Sưu tầm)
Mứt chùm ruột Tây Ninh không đơn thuần chỉ là món ăn vặt mà còn mang trong mình tinh hoa văn hóa ẩm thực miền Nam. Mỗi viên mứt chua ngọt là câu chuyện về tình yêu quê hương, về bàn tay khéo léo của người dân địa phương. Hãy đến Tây Ninh để trải nghiệm trọn vẹn hương vị độc đáo này cùng những điểm tham quan tuyệt đẹp!
