1. Giới thiệu về lễ hội Hà Nam
Hà Nam nổi tiếng với nhiều lễ hội truyền thống đặc sắc. (Nguồn: Sưu tầm)
Hà Nam từ lâu đã được biết đến như một vùng đất đậm đà bản sắc văn hóa, nơi các lễ hội truyền thống diễn ra suốt bốn mùa trong năm. Nằm ở vị trí cửa ngõ phía Nam của Thủ đô, vùng đất này là nơi hội tụ nhiều giá trị văn hóa đặc trưng của Bắc Bộ, thể hiện qua các hoạt động cộng đồng gắn kết và những nghi lễ tôn vinh lịch sử, tín ngưỡng được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Mỗi lễ hội ở Hà Nam đều mang theo câu chuyện riêng, phản ánh tinh thần, niềm tin và lối sống của con người nơi đây.
Không chỉ góp phần bảo tồn di sản văn hóa, các lễ hội còn là dịp gắn kết cộng đồng, thu hút đông đảo du khách gần xa. Thông qua những hoạt động truyền thống đầy ý nghĩa, thế hệ trẻ có cơ hội tìm về nguồn cội, còn du khách lại được cảm nhận rõ hơn vẻ đẹp tâm linh và sức sống văn hóa của Hà Nam. Đặc biệt, hầu hết lễ hội đều được tổ chức trong không gian linh thiêng của các đền, chùa, tạo nên bầu không khí trang trọng và mang đậm ý nghĩa tinh thần.
2. Điểm danh các lễ hội truyền thống nổi bật ở Hà Nam
2.1. Hội vật võ Liễu Đôi
Diễn ra vào ngày 5 tháng Giêng âm lịch hàng năm, hội vật võ Liễu Đôi là một trong những lễ hội truyền thống nổi tiếng nhất của Hà Nam, nhằm tưởng nhớ vị thánh họ Đoàn – người có sức khỏe phi thường, từng góp công đánh đuổi giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước. Lễ hội thể hiện tinh thần thượng võ, đoàn kết và ý chí kiên cường của dân tộc. Ngoài các trận đấu vật nảy lửa giữa các đô vật nam, hội còn có phần thi võ nghệ dành cho phụ nữ như quyền, côn, kiếm, đao… tạo nên không khí sôi nổi, hấp dẫn.
Nét đẹp thượng võ của hội vật võ Liễu Đôi. (Nguồn: Sưu tầm)
Bên cạnh đó, du khách còn được hòa mình vào nhiều hoạt động dân gian thú vị như thi nói vè, lễ chém chữ hay thi nấu ăn với nguyên liệu dân dã như ếch, lươn, ốc – mang đậm bản sắc vùng quê Bắc Bộ.
2.2. Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn
Về Hà Nam xem “vua đi cày” trong lễ hội Tịch điền. (Nguồn: Sưu tầm)
Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn là một trong những lễ hội lâu đời và có ý nghĩa đặc biệt của Hà Nam, gắn liền với truyền thống nông nghiệp của người Việt. Xuất phát từ thời vua Lê Đại Hành, lễ hội được tổ chức nhằm tôn vinh nghề nông, tưởng nhớ tổ tiên đã khai khẩn đất đai, mở mang ruộng đồng.
Mở đầu lễ hội là nghi thức rước chân nhang vua Lê Đại Hành về chùa, sau đó là nghi lễ cày ruộng đầu xuân – tái hiện hình ảnh vua xuống đồng, tượng trưng cho khởi đầu mùa vụ mới. Ngoài phần lễ trang trọng, phần hội còn có nhiều hoạt động hấp dẫn như múa rồng, múa lân, rước kiệu và biểu diễn nghệ thuật dân gian, thu hút đông đảo người dân và du khách.
2.3. Lễ hội Đền Trúc
Lễ hội Đền Trúc, còn gọi là hội Quyển Sơn, là một trong những sự kiện văn hóa lớn của Hà Nam, được tổ chức tại khu di tích Đền Trúc – Ngũ Động Thi Sơn, nơi thờ danh tướng Lý Thường Kiệt. Mỗi năm, lễ hội thu hút đông đảo người dân và du khách về trẩy hội.
Khám phá không gian văn hoá tâm linh tại lễ hội đền Trúc. (Nguồn: Sưu tầm)
Bên cạnh phần lễ trang nghiêm tưởng nhớ công lao của vị anh hùng dân tộc, phần hội diễn ra tưng bừng với các trò chơi dân gian như chọi gà, kéo co, đấu vật, đập niêu… Nổi bật nhất là hội đua thuyền trên sông Đáy và các tiết mục hát dậm Quyển Sơn – một loại hình nghệ thuật dân gian đặc trưng được trình diễn liên tục suốt ba ngày hội.
2.4. Lễ hội chùa Long Đọi Sơn
Vào tháng 3 âm lịch hằng năm, lễ hội chùa Long Đọi Sơn là dịp người dân Hà Nam tưởng nhớ Đức Phật, vua Lý Nhân Tông và bà Nguyên Phi Ỷ Lan – người có công xây dựng ngôi chùa cổ kính này. Lễ hội mở đầu bằng lễ rước kiệu từ chân núi lên chùa, kết hợp nghi lễ Tịch điền thể hiện tinh thần lao động và lòng biết ơn tổ tiên. Bên cạnh phần lễ là các hoạt động vui tươi, đậm chất dân gian như hát đối, chơi cờ người, đấu vật… tạo nên không khí rộn ràng, thu hút hàng nghìn người dân và du khách gần xa.
Trải nghiệm không khí rộn ràng tại lễ hội chùa Long Đọi Sơn. (Nguồn: Sưu tầm)
3. Kinh nghiệm tham dự lễ hội Hà Nam
Lưu ý về thời gian, phương tiện di chuyển
Các lễ hội Hà Nam trải đều trong năm, chủ yếu tập trung vào mùa xuân và mùa thu theo lịch âm. Du khách nên cập nhật thời gian chính xác trên trang của Sở Du lịch Hà Nam để có lịch trình phù hợp.
Vị trí Hà Nam rất thuận lợi, cách trung tâm Hà Nội chừng 55 km về phía Nam. Du khách có thể lựa chọn xe khách từ bến Giáp Bát hoặc Mỹ Đình. Nếu di chuyển bằng xe riêng, có thể theo tuyến cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ, sau đó vào quốc lộ 21B để đến Hà Nam, thời gian di chuyển khoảng 1 giờ.
Trang phục, hành lý và lưu ý khi tham dự
Tham dự lễ hội truyền thống Hà Nam, bạn nên chọn các bộ đồ nhã nhặn, lịch sự với màu sắc hài hòa như trắng, xám hay pastel. Trang phục kín đáo đặc biệt phù hợp khi vào đền chùa, vừa thể hiện sự lịch sự vừa bày tỏ sự tôn trọng với không gian linh thiêng. Hạn chế mặc các loại quần áo quá ngắn, ôm sát khi dự lễ.
Nên mang theo một túi nhỏ đựng nước, khăn giấy, mũ hoặc nón để tránh nắng trong các lễ hội ngoài trời. Sắp xếp một ít tiền lẻ thuận tiện cho việc mua hàng, gửi xe, đóng góp công đức tại lễ hội. Đừng quên sạc dự phòng và kiểm tra pin điện thoại trước khi đi để dễ dàng lưu giữ những khoảnh khắc ấn tượng.
4. Gợi ý lịch trình tham quan 1 ngày kết hợp lễ hội và danh thắng Hà Nam
Bắt đầu hành trình từ sáng sớm, khoảng 7 giờ, bạn có thể hòa mình vào không khí sôi động của lễ hội Hà Nam – nơi những nghi thức khai hội trang trọng mở ra cho một ngày đầy sắc màu. Từ 8 giờ đến 9 giờ 30, lễ rước và dâng hương diễn ra long trọng, sau đó là chuỗi hoạt động dân gian như vật võ, đua thuyền kéo dài đến khoảng 11 giờ 30. Giữa không khí lễ hội rộn ràng, du khách có thể tham gia các trò chơi truyền thống, hoặc đơn giản là ghi lại những khung hình, đoạn video kỷ niệm giữa sắc màu cờ hoa.
Về Hà Nam để hoà mình vào những lễ hội truyền thống đặc sắc. (Nguồn: Sưu tầm)
Buổi trưa, dừng chân tại một quán nhỏ ven đường để thưởng thức những món đặc sản của vùng đất Hà Nam như cá kho làng Vũ Đại, bánh cuốn Phủ Lý hay canh cá rô đồng – những hương vị mộc mạc nhưng khó quên.
Buổi chiều, khoảng 14 giờ, bạn có thể ghé thăm chùa Tam Chúc – ngôi chùa có quy mô lớn bậc nhất Việt Nam. Tiếp đó, hành trình đưa bạn đến khu du lịch Ngũ Động Sơn – nơi quần thể năm hang động ẩn mình giữa núi đá tạo nên khung cảnh vừa hoang sơ vừa kỳ vĩ.
Khi màn đêm buông xuống, dừng chân tại một homestay ven sông Đáy để cảm nhận trọn vẹn không gian yên bình của miền quê Hà Nam. Trong làn gió mát và tiếng côn trùng râm ran, bạn sẽ thấy chuyến đi kết thúc nhẹ nhàng mà đầy dư vị.
Tham gia các lễ hội truyền thống của Hà Nam (tỉnh Ninh Bình) là dịp đặc biệt để khám phá chiều sâu văn hóa truyền thống cùng những trải nghiệm đáng nhớ trên mảnh đất Bắc Bộ giàu bản sắc. Hãy lên kế hoạch sớm để tận hưởng không khí lễ hội tưng bừng và cảm nhận nét đẹp duyên dáng, bình dị của Hà Nam!
