1. Giới thiệu chung về chùa Bà Đanh Hà Nam
1.1. Vị trí địa lý và giá trị nổi bật
Chùa Bà Đanh Hà Nam tọa lạc trên núi Ngọc, thôn Đanh Xá, phường Kim Bảng, Ninh Bình. Vị trí này được xem là hội tụ phong thủy với thế tựa lưng vào núi, hướng mặt ra sông. Từ Hà Nội, quãng đường di chuyển chỉ khoảng 60 km về phía Nam; còn nếu xuất phát từ trung tâm phường Phủ Lý, chỉ cần đi thêm khoảng 10 km nữa là đến nơi.
Sông Đáy uốn lượn êm đềm trước chùa, tạo nên cảnh sắc mềm mại, nên thơ và có ý nghĩa lớn về mặt phong thủy. Khung cảnh này mang đến không gian yên bình, lý tưởng để thư giãn tâm hồn và tìm sự tĩnh tại bên trong.
Từ năm 1994, chùa Bà Đanh đã được công nhận là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp Quốc gia. Đây là điểm đến tâm linh được nhiều người lựa chọn khi về miền đồng bằng Bắc Bộ. Nơi này giữ gìn nhiều giá trị nghệ thuật kiến trúc Phật giáo truyền thống cùng vẻ đẹp tự nhiên hấp dẫn, thu hút đông đảo khách viếng thăm mỗi năm.
1.2. Lịch sử và giá trị văn hóa đặc biệt
Chùa Bà Đanh xuất hiện từ thế kỷ VII dưới triều đại nhà Lý, khởi nguyên là đền nhỏ thờ tứ pháp. Trải qua hơn 1.300 năm, chùa đã không ngừng được trùng tu, sửa chữa và mở rộng qua nhiều thời kỳ phong kiến khác nhau.
Thời kỳ chùa phát triển mạnh là dưới thời vua Lê Huy Tông (1675–1750). Giai đoạn này, công trình được trùng tu lớn, diện mạo gần như hiện nay được kiến tạo. Lúc đó, chùa Bà Đanh đã nổi bật lên như một trong những trung tâm tôn giáo Phật giáo lớn của vùng chiêm trũng sông Đáy, đóng vai trò đáng kể trong đời sống tinh thần của người dân bản địa.
Câu tục ngữ "vắng như chùa Bà Đanh" xuất phát từ tính chất hẻo lánh của ngôi chùa xưa kia. Tuy nhiên, chính sự yên tĩnh, "vắng vẻ" ấy lại biến thành nét riêng tạo nên không gian đặc biệt tĩnh tại mà nhiều người tìm kiếm. Đến nay, câu tục ngữ ấy trở thành biểu tượng mang sắc thái văn hóa Việt, thể hiện quan niệm sống gần gũi thiên nhiên, đề cao sự yên bình.
Chùa Bà Đanh được công nhận là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp Quốc gia năm 1994. (Nguồn: Báo Lao Động)
2. Hướng dẫn di chuyển đến chùa Bà Đanh Hà Nam
2.1. Từ Hà Nội đến chùa Bà Đanh Hà Nam
Chặng đường từ Hà Nội tới chùa Bà Đanh thuận tiện với nhiều lựa chọn phương tiện khác nhau. Từ trung tâm Hà Nội, bạn đi thẳng theo Quốc lộ 1 đến phường Phủ Lý. Tại đây, bạn rẽ phải và đi qua cầu Hồng Phú. Tiếp tục đi thêm khoảng 10km trên Quốc lộ 21, sau khi qua cầu treo Cẩm Sơn, bạn sẽ đến chùa Bà Đanh.
Nếu đi phương tiện cá nhân, thời gian di chuyển khoảng 1.5 đến 2 giờ tùy vào tuyến đường và điều kiện giao thông. Mức chi phí xăng xe cho cả hai chiều dự kiến trong khoảng 100.000 đến 150.000 đồng, rất phù hợp cho một chuyến đi cùng gia đình.
Còn nếu chọn phương tiện công cộng, bạn có thể bắt xe khách tuyến Hà Nội – Phủ Lý, giá vé mỗi lượt khoảng 70.000 đồng. Đến Phủ Lý, di chuyển tiếp bằng taxi hoặc xe ôm đến chùa, với chi phí dao động từ 100.000 đến 130.000 đồng mỗi chiều.
2.2. Di chuyển nội tỉnh tại Hà Nam, Phủ Lý
Xuất phát từ trung tâm phường Phủ Lý hoặc khu vực ngã ba Ba Đa, đường đi đến chùa Bà Đanh khá thuận tiện. Bạn chỉ cần đi theo quốc lộ 21B hướng Kim Bảng, qua xã Ngọc Sơn rồi rẽ vào tuyến đường dẫn thẳng đến chùa.
Tuyến đường này đã được rải nhựa và gắn biển hướng dẫn rõ ràng, đảm bảo an toàn cho cả xe máy và ô tô. Suốt dọc đường là cảnh đồng làng với những thửa lúa xanh tốt và làng quê yên bình rất đặc trưng đồng bằng Bắc Bộ.
Trong trường hợp chưa quen đường, bạn có thể hỏi người dân gần đó hoặc sử dụng ứng dụng bản đồ để xác định chính xác lối vào cổng chùa.
2.3. Giờ mở cửa, giá vé tham quan
Chùa Bà Đanh đón khách từ 6 giờ sáng và đóng cửa sau 18 giờ mỗi ngày, bao gồm cả ngày lễ, tết và cuối tuần. Khung giờ tham quan rộng rãi, giúp bạn dễ dàng sắp xếp lịch trình hợp lý.
Giá vé dành cho người lớn hiện là 30.000 đồng, trẻ em được miễn phí. Vào dịp lễ hội lớn hoặc các sự kiện quan trọng, mức giá có thể điều chỉnh nhẹ.
Khi tới tham quan, bạn nên mua vé trực tiếp tại quầy trước cổng chùa và cẩn thận cất giữ vé để xuất trình khi đi qua cổng tam quan. Hành động này ngoài việc tuân thủ quy định còn thể hiện lòng kính trọng với không gian tâm linh nơi đây.
Lộ trình từ Hà Nội hay các tỉnh thành lân cận Hà Nam cũ tới chùa Bà Đanh đều rất thuận tiện. (Nguồn: Sưu tầm)
3. Kiến trúc và quần thể chùa Bà Đanh Hà Nam
3.1. Tổng thể kiến trúc cổ kính
Kiến trúc chùa Bà Đanh là một quần thể liên hoàn rộng lớn, mang đậm phong cách chùa chiền ở đồng bằng Bắc Bộ với gần 40 gian lớn nhỏ. Tổng thể kiến trúc bao gồm cổng tam quan uy nghi, tráng lệ với hai tầng và ba gian. Tuy nhiên, cổng chính chỉ được mở vào các dịp đại lễ, ngày thường du khách sẽ đi qua hai cổng nhỏ hai bên.
Khuôn viên chùa rộng rãi, được lát gạch sạch sẽ, trồng nhiều cây cảnh, giỏ phong lan và những hàng cau cao vút, tạo nên một không gian vô cùng thanh tịnh. Phần lớn các công trình kiến trúc hiện tại của chùa đã được tu sửa nhiều lần, có từ thế kỷ XIX trở lại đây.
3.2. Đặc sắc điêu khắc và biểu tượng tâm linh.
Một trong những nét đặc biệt của chùa Bà Đanh là không chỉ có không gian thờ Phật, Bồ tát mà còn xuất hiện các pho tượng của Đạo giáo như Thái Thượng Lão Quân, Nam Tào, Bắc Đẩu. Bên cạnh là tượng Tam Phủ, Tứ Phủ và Pháp Vũ, phản ánh sự kết hợp đặc sắc giữa các tín ngưỡng của dân tộc Việt Nam.
Pho tượng Bà Đanh được đặt trên ngai màu đen sáng bóng là điểm nhấn điêu khắc đáng chú ý nhất. Gương mặt tượng toát lên vẻ hiền hậu, phúc hậu, thể hiện tinh hoa nghệ thuật chạm khắc gỗ của cha ông ta. Đây chính là yếu tố làm nên nét riêng giúp chùa Bà Đanh ghi dấu ấn trong vùng.
Kiến trúc bên trong chùa Bà Đanh. (Nguồn: Sưu tầm)
4. Trải nghiệm tham quan, lễ hội và hoạt động tại chùa Bà Đanh Hà Nam
Lễ hội truyền thống Chùa Bà Đanh là một trong những sự kiện văn hóa nổi bật của Hà Nam cũ, thường diễn ra vào ngày 15 đến 17 tháng 2 âm lịch. Đây là dịp để người dân và du khách thập phương bày tỏ lòng thành kính đối với Đức Thánh Bà - Pháp Vũ, vị thần được tin là mang lại mưa thuận gió hòa và mùa màng tươi tốt. Lễ hội còn là cách để các thế hệ con cháu ghi nhớ công lao của những bậc tiền nhân đã dày công xây dựng chùa và bảo vệ non sông.
Lễ hội gồm hai phần chính: phần lễ và phần hội. Các nghi thức trang trọng như lễ cầu an, lễ rước kiệu và lễ tế được tổ chức chu đáo, thể hiện nét đẹp tâm linh sâu sắc của người Việt. Cùng với đó, phần hội sôi động mang đến không khí tưng bừng, gắn kết cộng đồng. Những hoạt động này không chỉ là nghi thức mà còn là cách để lưu giữ và truyền lại các giá trị truyền thống cho thế hệ sau.
Với những giá trị độc đáo và ý nghĩa sâu sắc, Lễ hội Chùa Bà Đanh đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2019. Việc duy trì lễ hội hàng năm là cách để bảo tồn một di sản quý giá, đồng thời góp phần xây dựng và phát triển quê hương Ngọc Sơn, phường Kim Bảng ngày càng văn minh và giàu đẹp.
Nghi thức rước kiệu trong lễ hội chùa Bà Đanh 2024. (Nguồn: Hà Nam TV)
5. Kinh nghiệm tham quan chùa Bà Đanh Hà Nam 2025
Để có trải nghiệm tốt đẹp khi tham quan chùa Bà Đanh, bạn nên lựa chọn mặc trang phục kín đáo, lịch sự như áo dài tay, quần dài để phù hợp không gian chốn thiền môn; giày thể thao hoặc giày đế thấp sẽ giúp việc di chuyển trong khuôn viên dễ dàng hơn, đồng thời chuẩn bị áo khoác nhẹ nếu đi vào thời tiết lạnh.
Đối với lễ vật, hãy ưu tiên chọn các loại hoa tươi, trầu cau, bánh oản, hương thơm cùng trái cây tươi. Những lễ phẩm này nên là đồ chay, tuyệt đối tránh đồ mặn hoặc các vật phẩm không phù hợp với thuần phong mỹ tục Phật giáo.
Khi tới chùa, bạn gửi xe tại bãi phía ngoài cổng, phí từ 10.000 đến 20.000 đồng một lượt. Nhớ giữ vé xe và kiểm tra kỹ hành lý trước khi di chuyển. Mỗi dịp lễ hội hoặc cuối tuần sáng sớm là khung giờ đông người, vì thế nên chủ động đi sớm để có trải nghiệm dễ chịu.
Quan trọng nhất là giữ thái độ tôn trọng: hạn chế trò chuyện lớn tiếng, không xả rác, nhắc nhở trẻ nhỏ tuân thủ quy định và tránh tác động vào các hiện vật cổ. Nếu có ý định chụp ảnh bên trong khu thờ tự, hãy chắc chắn đã xin phép những người quản lý tại chùa.
Một nơi linh thiêng như Chùa Bà Đanh đòi hỏi du khách phải giữ phép tắc khi ghé thăm. (Nguồn: Sưu tầm)
6. Gợi ý lịch trình du lịch kết hợp tại Hà Nam
6.1. Lịch trình 1 ngày tham quan chùa Bà Đanh Hà Nam.
Khởi hành từ Hà Nội vào buổi sáng sớm, bạn nên lên đường lúc 7 giờ để đến chùa Bà Đanh vào khoảng 9 giờ, khi không khí vẫn còn dễ chịu. Có thể dành khoảng hai tiếng cho hoạt động dâng hương, khám phá kiến trúc và tận hưởng bầu không khí bình yên, ghi lại những bức hình đáng nhớ.
Bữa trưa, bạn có thể thưởng thức đặc sản của địa phương như cá kho niêu hay bánh cuốn chả nướng tại các quán ăn gần xã Ngọc Sơn. Sau khi nghỉ ngơi, hãy tiếp tục hành trình vào buổi chiều.
Khoảng chiều muộn, rất lý tưởng để tản bộ quanh núi Ngọc hay dạo chơi ven sông Đáy trong vắt gần chùa, cảm nhận được sự dịu dàng và yên bình của cảnh quê Hà Nam. Khi màn đêm buông xuống, bạn lên đường trở về Hà Nội, mang về mình những kỷ niệm đẹp.
6.2. Kết hợp các điểm đến khác tại Hà Nam.
Nếu dư dả thời gian, bạn nên mở rộng chuyến đi bằng việc kết hợp tham quan chùa Bà Đanh với các địa chỉ hấp dẫn khác như động Phúc Long nổi bật với hình thù nhũ đá độc đáo, hay làng trống Đọi Tam – cái nôi của nghề làm trống truyền thống lâu đời.
Nếu muốn giải trí hiện đại bên cạnh trải nghiệm tâm linh, Sun World Hà Nam là lựa chọn hấp dẫn cho các gia đình và nhóm bạn trẻ với hàng loạt hoạt động vui chơi, nghỉ dưỡng phong phú.
Bạn có thể sắp xếp lịch trình hợp lý: sáng ghé chùa Bà Đanh tham quan và lễ bái, buổi chiều tiếp tục khám phá động Phúc Long hoặc làng Đọi Tam, đến tối dành thời gian vui chơi tại Sun World Ha Nam. Mỗi điểm dừng chân đều mang đến trải nghiệm riêng biệt, hài hòa giữa không gian tâm linh và giải trí.
Bữa tiệc ánh sáng vào ban đêm tại Sun World Ha Nam. (Nguồn: Sưu tầm)
Chùa Bà Đanh Hà Nam là điểm dừng chân hội tụ nhiều giá trị lịch sử, nghệ thuật kiến trúc và ý nghĩa tâm linh đặc sắc của miền Bắc Bộ. Với bề dày truyền thống, không gian trầm mặc và chiều sâu văn hóa, nơi đây chắc chắn sẽ mang lại trải nghiệm khó quên cho mỗi du khách trong chuyến hành trình hành hương năm 2025. Đừng quên lưu giữ và chia sẻ những khoảnh khắc an yên tại ngôi chùa "vắng mà thiêng" này!
