1. Vị trí và cách di chuyển đến làng mây tre đan Ngọc Động

Thôn Ngọc Động thuộc phường Duy Hà, tỉnh Ninh Bình (Hà Nam cũ) - vị trí địa lý thuận lợi chỉ cách trung tâm Hà Nội khoảng 50km về phía Nam. Làng mây tre đan Ngọc Động nằm gọn trong vùng đồng bằng phù sa, nơi nguồn nguyên liệu mây tre dồi dào và đời sống văn hóa làng nghề được bảo tồn tốt.

Lộ trình di chuyển thuận tiện nhất là theo Quốc lộ 1A, xuất phát từ Hà Nội đi qua cầu Giẽ để vào địa phận phường Duy Hà. Thời gian di chuyển bằng ô tô cá nhân hoặc xe máy khoảng 1 giờ đồng hồ, đường xá khá tốt. Du khách cũng có thể lựa chọn xe khách tuyến Hà Nội - Phủ Lý, sau đó di chuyển bằng taxi hoặc xe ôm khoảng 15 phút nữa là tới làng nghề.

2. Lịch sử hình thành và phát triển của làng nghề Ngọc Động

Các sản phẩm thủ công từ mây tre đan Ngọc Động với mẫu mã đa dạng, tinh xảo. (Nguồn: Sưu tầm)

Nghề đan mây tre tại làng mây tre đan Ngọc Động đã tồn tại hàng trăm năm, là minh chứng sống động cho sự bền bỉ của văn hóa làng nghề Việt Nam. Từ những ngày đầu chỉ sản xuất ghế mây đơn giản phục vụ nhu cầu địa phương, làng nghề đã vượt qua nhiều thời kỳ lịch sử để trở thành một trong những trung tâm sản xuất mây tre nổi tiếng cả nước.

Điểm nhấn đáng tự hào là bộ salon mây đặt tại nhà sàn Bác Hồ ở Hà Nội chính là sản phẩm xuất xứ từ làng Ngọc Động. Năm 2004, UBND tỉnh Hà Nam cũ chính thức công nhận làng mây tre đan Ngọc Động là làng nghề truyền thống, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển. Hiện tại, sản phẩm của làng không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn được xuất khẩu sang châu Âu, Nhật Bản và Mỹ, khẳng định chất lượng và giá trị thẩm mỹ cao.

3. Những sản phẩm mây tre đan đặc trưng tại làng Ngọc Động

3.1. Sản phẩm gia dụng truyền thống

Nguyên liệu chính sử dụng tại Làng mây tre đan Ngọc Động là cây mây và cây giang. Từ những nguyên liệu này, các nghệ nhân tạo ra các sản phẩm: bát, đĩa, khay, lọ hoa, lọ độc bình, lẵng hoa hiện nay rất đa dạng về chủng loại và mẫu mã. Các sản phẩm này mang lại giá trị cao và phát triển bền vững cho làng nghề nơi đây.

Tất cả sản phẩm gia dụng tại đây đều được người dân tự hào về tính thủ công trong từng thiết kế. Sự tỉ mỉ, chỉnh chu và đẹp mắt luôn được đảm bảo giúp sản phẩm mây tre đan tại Ngọc Động có được uy tín cao trên thị trường trong nước và xuất khẩu. Độ bền bỉ, dẻo dai được kế thừa từ chất liệu mây tre trúc, do đó tính gọn nhẹ, dễ bảo quản, dễ dùng và tính tái sử dụng cao cùng giá thành hợp lý đã tạo chỗ đứng vững chắc cho sản phẩm.

3.2. Đồ trang trí nội thất hiện đại

Những người nghệ nhân làng Ngọc Động tỉ mỉ đan ghế mây. (Nguồn: Sưu tầm)

Ngay từ khi mới ra đời, sản phẩm chủ yếu của làng Ngọc Động là sản phẩm ghế mây với tính phù hợp khí hậu, môi trường và có thiết kế tinh tế, đẹp mắt. Hiện nay, các nhà hàng, quán ăn, resort, spa ngày càng ưu tiên sử dụng các sản phẩm trang trí nội thất và sinh hoạt từ mây tre trúc. Chúng gợi nhắc sự bình yên, dung dị của làng quê giúp hài hòa không gian hiện đại và mang lại cảm giác nhẹ nhàng, thoải mái khi trải nghiệm dịch vụ.

Bên cạnh những sản phẩm bắt mắt, độc đáo thường thấy như bình phong, rổ đựng, bình hoa, giỏ xách, bàn ghế, nón, các sản phẩm mới được ra đời như tre ghép và nứa ghép ngày càng được biết tới và đặt hàng từ nhiều tập đoàn lớn trong nước và ngoài nước. Những thiết kế vô cùng nổi bật như những chiếc bình mây tre ghép giả gốm sứ với vẻ ngoài trông như gốm sứ nhưng lại nhẹ nhàng và cực kì bền bỉ, khó hư, dễ bảo quản nên rất được ưa chuộng.

3.3. Sản phẩm OCOP đặc sắc

Làng mây tre đan Ngọc Động sản xuất sản phẩm cao cấp đạt chuẩn OCOP. (Nguồn: Sưu tầm)

Chính làng mây tre đan Ngọc Động đã sản xuất ra bộ bàn ghế mây đặt tại nhà sàn Bác Hồ. Sự uy tín và chất lượng của sản phẩm đã làm nên thương hiệu của làng Ngọc Động, từ đó có thể mang sản phẩm từ làng quê ra các nước trên thế giới và cung cấp số lượng lớn trên cả nước.

Các sản phẩm quà tặng từ mây tre trúc như khay mây khảm trai đẹp mắt, khay đựng bánh mứt, hộp bảo quản trà được thiết kế đẹp mắt, sang trọng. Mang tính sang trọng, chỉnh chu và tỉ mỉ trong từng sản phẩm thủ công mang tính sáng tạo cao. Các sản phẩm từ mây tre trúc hoàn toàn thích hợp để tặng người thân, bạn bè, đồng nghiệp, đối tác và sếp nhân dịp năm mới với tính thực tế cao, giá thành hợp lý cùng tính tiện dụng.

4. Quy trình sản xuất mây tre đan tại Ngọc Động

4.1. Nguyên liệu và cách chế biến

Bí quyết tạo nên sự khác biệt của làng mây tre đan Ngọc Động nằm ở nguyên liệu chất lượng và kỹ thuật chế biến độc đáo. Cây mây và giang được lựa chọn kỹ lưỡng, ưu tiên những cây già có thớ dai, bề mặt nhẵn. Sau khi thu hái, nguyên liệu trải qua công đoạn xử lý chống mối mọt bằng phương pháp truyền thống, đảm bảo an toàn và bảo vệ môi trường.

Công đoạn chẻ nan đòi hỏi tay nghề cao và kinh nghiệm lâu năm. Mỗi que mây được chẻ thành nhiều nan mỏng đều nhau, bề mặt phải nhẵn mịn không có gai góc. Kỹ thuật mây xiên giang đặc trưng của làng là sự kết hợp tinh tế giữa độ mềm dẻo của mây và độ cứng của giang, tạo nên kết cấu chắc chắn cho sản phẩm. Quá trình phơi khô và nhuộm màu tự nhiên được thực hiện cẩn thận, đảm bảo màu sắc đều và bền màu theo thời gian.

4.2. Hoàn thiện sản phẩm và kiểm tra đóng gói

Các sản phẩm mây tre đan trong giai đoạn hoàn thiện. (Nguồn: Sưu tầm)

Sau khi hoàn thành công đoạn đan, mỗi sản phẩm của làng mây tre đan Ngọc Động đều phải trải qua quy trình kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt. Nghệ nhân kiểm tra từng chi tiết về hình thức, độ chắc chắn, sự cân đối trong tỷ lệ và khả năng chịu lực của sản phẩm. Những lỗi kỹ thuật nhỏ như nan bị lỏng, bề mặt không đều đều được điều chỉnh tỉ mỉ.

Sản phẩm hoàn chỉnh được sơn phủ lớp bảo vệ từ nhựa thông tự nhiên, giúp tăng độ bền và chống ẩm mốc. Khâu đóng gói đặc biệt quan trọng với sản phẩm xuất khẩu, mỗi món đồ được bọc cẩn thận, dán tem nhãn rõ ràng về xuất xứ và chất lượng. Hệ thống quản lý chất lượng này đã giúp sản phẩm làng mây tre đan Ngọc Động chinh phục được các thị trường khó tính trên thế giới.

5. Trải nghiệm du lịch tại làng mây tre đan Ngọc Động

5.1. Tham quan quy trình sản xuất

Du khách quốc tế hào hứng tham quan làng nghề mây tre đan Ngọc Động. (Nguồn: Sưu tầm)

Du khách đến làng mây tre đan Ngọc Động sẽ có cơ hội chứng kiến trực tiếp quy trình sản xuất thủ công tại các gia đình và xưởng đan trong làng. Khung cảnh quen thuộc của những nghệ nhân ngồi đan dưới gốc đa, tiếng nói chuyện rộn ràng xen lẫn tiếng xào xạc của nan mây tạo nên bầu không khí đặc trưng của làng nghề.

Các gia đình thường rất thân thiện, sẵn sàng giải thích về từng công đoạn sản xuất. Du khách có thể quan sát cách chẻ nan từ những que mây thô, thấy tận mắt nghệ nhân tạo ra những sợi nan mỏng đều tăm tắp. Quá trình đan từ đáy lên thành, từ khung cơ bản đến hoàn thiện chi tiết sẽ khiến du khách hiểu thêm về độ phức tạp và sự tỉ mỉ của nghề thủ công truyền thống.

5.2. Mua sắm sản phẩm làm quà

Đa dạng mẫu mã hàng hóa được bày bán ở làng mây tre đan Ngọc Động. (Nguồn: Sưu tầm)

Khu vực trưng bày và bán hàng tại làng mây tre đan Ngọc Động quy tụ đầy đủ các loại sản phẩm từ truyền thống đến hiện đại. Giá cả khá hợp lý, dao động từ vài chục nghìn đồng cho các sản phẩm nhỏ như tấm lót, vỏ ly đến vài trăm nghìn cho bộ bàn ghế, giỏ quà cao cấp.

Du khách thường ưa chuộng các set quà tặng OCOP bao gồm nhiều món đồ nhỏ được đóng gói đẹp mắt. Lẵng hoa mây tre trang trí, giỏ đựng đồ đa năng cũng là những lựa chọn phổ biến. Điều đặc biệt là du khách có thể đặt hàng theo yêu cầu riêng, nghệ nhân sẽ tư vấn thiết kế phù hợp với nhu cầu và ngân sách cụ thể.

6. Kết hợp tham quan các điểm du lịch xung quanh

6.1. Đền Trần Thương

Đền Trần Thương thờ vị danh tướng Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn. (Nguồn: Sưu tầm)

Cách làng mây tre đan Ngọc Động khoảng 15km, Đền Trần Thương là di tích lịch sử nổi tiếng thờ Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn. Kiến trúc cổ kính với hệ thống cột kèo, cửa võng chạm khắc tinh xảo thể hiện nghệ thuật kiến trúc Việt Nam thời Trần. Lễ hội đền diễn ra vào tháng 8 âm lịch hàng năm, thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương tham dự.

Khuôn viên đền rộng rãi, thoáng mát với hàng cây cổ thụ tạo bóng mát. Du khách có thể tham quan các gian thờ, tìm hiểu về lịch sử chống giặc ngoại xâm anh dũng của dân tộc. Kết hợp thăm đền và làng nghề trong một ngày tạo nên hành trình văn hóa - lịch sử đầy ý nghĩa.

6.2. Chùa Bà Đanh

Chùa Bà Đanh là ngôi chùa cổ bình yên. (Nguồn: Sưu tầm)

Chùa Bà Đanh nằm trong không gian yên tĩnh, từng được mệnh danh "đệ nhất vắng khách" nhưng lại sở hữu kiến trúc cổ truyền đặc sắc. Ngôi chùa thích hợp cho những ai muốn tìm kiếm sự tĩnh lặng, thiền định sau chuyến tham quan Làng mây tre đan Ngọc Động sôi động.

Không gian chùa với sân rộng, cây cối xanh tươi mang đến cảm giác bình an. Du khách có thể tìm hiểu về lịch sử Phật giáo vùng đồng bằng Bắc Bộ qua các pho tượng, hoành phi cổ. Chùa cũng là điểm dừng chân lý tưởng sau những trải nghiệm văn hóa làng nghề.

6.3. Sun World Ha Nam

Quảng trường trống Đọi Tam là điểm nhấn của Sun Urban City. (Ảnh: Sưu tầm)

Khu đô thị Sun Urban City sở hữu Sun World Ha Nam - công viên nước quy mô lớn với hệ thống trò chơi cảm giác mạnh đa dạng, sông lười thư giãn và nhiều khu vui chơi phù hợp cho mọi lứa tuổi trong gia đình. Khi màn đêm buông xuống, du khách có thể khám phá chợ đêm VUI-Fest Ha Nam với hàng loạt gian hàng đồ ăn phong phú và các đặc sản địa phương đậm đà hương vị.

Trong tương lai, Sun Urban City được kỳ vọng phát triển thành một khu đô thị hiện đại, năng động với đầy đủ tiện ích giải trí, văn hóa và nghỉ dưỡng. Công viên nước Sun World Hà Nam sẽ tiếp tục được mở rộng và nâng cấp, kết hợp với các lễ hội đặc sắc, chương trình biểu diễn nghệ thuật và sự kiện ngoài trời, mang đến trải nghiệm đa dạng cho cư dân và du khách. Bên cạnh đó, chợ đêm VUI-Fest và các tiện ích thương mại sẽ phát triển thêm, trở thành trung tâm giải trí – ẩm thực nổi bật của Hà Nam, tạo nên một điểm đến không chỉ thu hút khách du lịch mà còn nâng tầm chất lượng sống cho cộng đồng dân cư tại khu đô thị.

Hành trình khám phá Làng mây tre đan Ngọc Động mang đến trải nghiệm văn hóa đa chiều, từ việc tận mắt chứng kiến tay nghề tinh xảo của các nghệ nhân đến cơ hội sở hữu những sản phẩm thủ công độc đáo làm quà lưu niệm. Sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại trong từng sản phẩm, cùng với tinh thần yêu nghề và khát vọng sáng tạo không ngừng của người dân địa phương, đã biến nơi đây thành điểm đến không thể bỏ qua cho những ai muốn tìm hiểu về bản sắc văn hóa dân gian Việt Nam. Hãy sắp xếp thời gian ghé thăm làng nghề để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp và giá trị tinh thần sâu sắc mà Làng mây tre đan Ngọc Động mang lại!