1. Tổng quan về vườn quốc gia Xuân Liên
1.1. Vị trí địa lý và diện tích của vườn quốc gia Xuân Liên
Vườn quốc gia Xuân Liên nằm ở xã Thường Xuân, phía Tây tỉnh Thanh Hóa, cách trung tâm thành phố khoảng 65 km.
Diện tích quản lý tại vườn quốc gia Xuân Liên đạt tới 25.601,98 ha, được chia thành nhiều phân khu chức năng: khu bảo vệ nghiêm ngặt với 10.869,18 ha, khu phục hồi sinh thái chiếm 10.393,38 ha cùng khu dịch vụ và hành chính rộng 2.553,67 ha.
Nơi đây là khu rừng nguyên sinh có nhiều loại cây quý có tuổi đời hàng ngàn năm. (Nguồn: Sưu tầm)
Ngoài ra, vùng đệm 33.500 ha xung quanh giúp bảo vệ khu lõi rừng. Nơi đây cũng là nguồn nước quan trọng cho hồ Cửa Đạt và sông Chu, góp phần điều hòa khí hậu và giảm thiên tai cho cả khu vực. Những con suối bắt nguồn từ vườn mang nước mát lành về cho hàng triệu người ở hạ lưu, khẳng định tầm ảnh hưởng thiết yếu về mặt sinh thái.
1.2. Lịch sử hình thành và quá trình phát triển vườn quốc gia Xuân Liên
Lịch sử của vườn quốc gia Xuân Liên bắt đầu từ năm 1999 khi khu vực này được xác lập là khu bảo tồn thiên nhiên. Trải qua hơn 25 năm, nơi đây không ngừng thực hiện nhiệm vụ bảo vệ các giá trị sinh thái đáng quý của đất nước.
Vào tháng 2 năm 2025, vườn quốc gia Xuân Liên chính thức được công nhận là Vườn quốc gia thứ 35 của Việt Nam theo Quyết định số 400/QĐ-UBND. Dấu mốc này là sự ghi nhận cho nỗ lực gìn giữ tự nhiên và đồng thời mở ra hướng phát triển mới về du lịch sinh thái, nghiên cứu khoa học cùng giáo dục môi trường.
Việc chuyển đổi này phù hợp với chiến lược phát triển hệ thống rừng đặc dụng tại Thanh Hóa cũng như trên toàn quốc, hướng tới mục tiêu kết hợp giữa việc bảo tồn thiên nhiên và phát triển kinh tế theo hướng bền vững. Vườn quốc gia Xuân Liên giờ đây có đủ khung pháp lý cũng như nguồn lực cần thiết để phát huy các nhiệm vụ đặt ra.
1.3. Phân khu chức năng của vườn quốc gia Xuân Liên
Không gian của vườn quốc gia Xuân Liên được tổ chức thành ba khu vực chức năng, mỗi phân khu giữ vai trò cụ thể.
Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt là nơi tập trung những mảng rừng nguyên sinh quý giá, các loài động, thực vật quý hiếm tại đây được bảo vệ tối đa.
Phân khu phục hồi sinh thái có nhiệm vụ phục hồi các vùng rừng từng chịu tác động, với sự hỗ trợ từ các giải pháp khoa học tiên tiến. Từng bước, những tán rừng lại hồi sinh, trả lại vẻ nguyên sơ vốn có cho hệ sinh thái.
Phân khu dịch vụ và hành chính là trung tâm các hoạt động du lịch sinh thái, nghiên cứu cùng giáo dục môi trường.
Đây cũng là địa điểm đặt các cơ sở quản lý, trung tâm giới thiệu thông tin và dịch vụ dành cho khách tham quan. Sự phân bố hợp lý này giúp vườn quốc gia Xuân Liên đáp ứng hiệu quả các mục tiêu bảo tồn, phát triển du lịch cũng như lan tỏa ý nghĩa bảo vệ tự nhiên.
2. Giá trị đa dạng sinh học tại vườn quốc gia Xuân Liên
Đến với vườn quốc gia Xuân Liên, bạn sẽ choáng ngợp trước sự phong phú về sinh học mà nơi đây sở hữu 1.228 loài thực vật bậc cao, thuộc 659 chi, 181 họ. rong đó có 56 loài thực vật quý hiếm, gồm 11 loài nằm trong Danh lục IUCN và 39 loài được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam.
Những cây cổ thụ như Pơ mu, Sa mộc dầu, Vù hương, Sến mật là biểu tượng của rừng Xuân Liên. Nhiều cây đã được công nhận là ây Di sản Việt Nam, minh chứng cho giá trị lâu đời của hệ rừng nguyên sinh hơn 5.000 ha vẫn được bảo tồn gần như nguyên vẹn.
Thế giới động vật ở đây cũng đa dạng với 1.811 loài, thuộc 241 họ, 46 bộ và 4 lớp. Có tới 94 loài quý hiếm, trong đó 34 loài được IUCN xếp vào danh sách đe dọa toàn cầu và 56 loài nằm trong Sách Đỏ Việt Nam. Đặc biệt, Vượn đen má trắng là loài đặc hữu nổi bật, với khoảng 62 đàn, gần 200 cá thể – được xem là quần thể lớn nhất tại Việt Nam và trên thế giới.
Xuân Liên cũng là một trong số ít nơi tại Việt Nam còn ghi nhận sự xuất hiện của Mang Roosevelt (mang Pù Hoạt) - một loài từng được cho là tuyệt chủng từ năm 1929. Ngoài ra, còn có Voọc xám, Rùa hộp trán vàng Bắc, Cầy vòi hương, cùng nhiều loài động vật đặc hữu khác.
Nhờ vị trí nằm giữa vùng chuyển tiếp Tây Bắc và Bắc Trung Bộ, vườn quốc gia Xuân Liên đóng vai trò chiến lược trong bảo vệ nguồn nước cho sông Chu và điều hòa sinh thái toàn khu vực. Hệ sinh thái đặc sắc này góp phần giảm tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, hỗ trợ phòng chống thiên tai, đồng thời tạo nền tảng cho sự phát triển kinh tế ổn định của cộng đồng địa phương.
3. Trải nghiệm nổi bật tại vườn quốc gia Xuân Liên
3.1. Trekking, khám phá thiên nhiên rừng nguyên sinh
Những tuyến đường nhỏ len lỏi qua rừng già tại vườn quốc gia Xuân Liên hứa hẹn hành trình trekking khó quên với bất kỳ du khách nào yêu thiên nhiên. Mỗi bước chân trên các lối mòn được quy hoạch hợp lý sẽ mở ra trước mắt bạn cảnh sắc khác biệt, từ thác nước ẩn mình trong rừng sâu, đến những cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi sừng sững giữa đại ngàn.
Tuyến trekking chinh phục đỉnh Pù Gió là lựa chọn hấp dẫn được nhiều người yêu thích, nơi đây hội tụ vẻ đẹp núi non bề thế, cùng những dòng suối trong lành như suối Khao, suối Ken. Trên đường đi, bạn sẽ có dịp quan sát hệ thực vật phong phú, không ít loài cây chỉ xuất hiện duy nhất tại vườn quốc gia Xuân Liên.
Không khí mát mẻ, trong trẻo quanh năm, cùng với tiết trời dễ chịu rất thích hợp để tổ chức các chuyến trekking dài ngày. Âm thanh chim hót, lá cây xào xạc trong gió, tiếng suối róc rách cùng hòa vào bản nhạc thiên nhiên. Đây thực sự là dịp để bạn rời xa sự tất bật thường ngày, thả mình giữa không gian xanh trong của núi rừng.
3.2. Giao lưu văn hóa với cộng đồng dân tộc thiểu số vùng đệm
Khu vực vùng đệm của vườn quốc gia Xuân Liên là nơi cư trú lâu đời của những cộng đồng dân tộc Thái, Mường, Dao. Những ngôi nhà sàn nằm giữa thung lũng hay bên sườn núi không chỉ là nơi sinh sống mà còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa đặc sắc cho du khách tìm hiểu.
Trải nghiệm qua đêm tại nhà sàn mang đến cảm giác đặc biệt thân thuộc với thiên nhiên và người bản xứ. Về đêm, được quây quần bên bếp lửa, thưởng thức các món truyền thống như cơm lam, thịt lợn bản, cá suối nướng, tất cả đều mang đậm hương vị miền núi. Những làn điệu dân ca vang lên giữa khí trời se lạnh tạo nên không khí gần gũi, lưu lại những ấn tượng khó quên.
Tại một số xã tại đây, người dân vẫn bảo tồn đậm nét phong tục truyền thống, từ lễ hội mùa cho đến các hoạt động nghệ thuật dân gian, làm thủ công, sinh hoạt thường nhật gắn liền với tự nhiên. Đây là cơ hội để bạn hòa mình vào cuộc sống của các tộc người, khám phá bí quyết sinh tồn và ứng xử hài hòa cùng núi rừng.
3.3. Chụp ảnh săn mây ở đỉnh núi cao nhất Xuân Liên
Đỉnh Pù Gió với độ cao 1.620 m chính là nơi lý tưởng để ngắm mây trời tại vườn quốc gia Xuân Liên cũng như của Thanh Hóa. Thời điểm lý tưởng cho hoạt động săn mây là từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau, khi độ ẩm tăng cao góp phần hình thành những biển mây bồng bềnh.
Để ghi lại những khoảnh khắc tuyệt đẹp, bạn nên khởi hành vào sáng sớm hoặc chọn các ngày sau mưa, khi bầu không khí trong lành và bọt mây dày đặc. Bức tranh đại ngàn với mây phủ trắng các dãy núi tạo nên bối cảnh thần tiên, khiến mỗi ai từng đặt chân tới đây đều khó quên cảm giác choáng ngợp trước vẻ đẹp tự nhiên.
Chuẩn bị máy ảnh với ống kính phù hợp và chân máy sẽ hỗ trợ bạn bắt trọn mọi khoảnh khắc ấn tượng trên đỉnh núi. Bên cạnh việc chụp ảnh, đứng trên Pù Gió quan sát toàn cảnh vườn quốc gia Xuân Liên lan tỏa bên dưới mang lại cảm giác như đang chạm tới ranh giới giữa trời và đất, một trải nghiệm nhẹ nhàng nhưng đầy ấn tượng cho tâm hồn.
4. Hướng dẫn di chuyển đến vườn quốc gia Xuân Liên năm 2025
4.1. Từ Hà Nội đến vườn quốc gia Xuân Liên
Khởi hành từ Hà Nội, bạn có thể chọn xe khách hoặc ô tô cá nhân bằng tuyến đường Hồ Chí Minh, hướng về huyện Thường Xuân của Thanh Hóa. Quãng đường di chuyển kéo dài khoảng 4 - 5 giờ, dọc theo các cung đường đèo quanh co, bên cạnh là khung cảnh núi rừng đẹp mắt.
Một lựa chọn thuận tiện khác là đi máy bay từ Hà Nội đến sân bay Thọ Xuân, rồi tiếp tục di chuyển đến vườn quốc gia Xuân Liên bằng ô tô hoặc taxi. Đoạn đường từ sân bay đến vườn chỉ vào khoảng 40 km, giúp tiết kiệm đáng kể thời gian, đồng thời giảm cảm giác mệt nhọc khi phải đi quãng đường dài.
Tuyến đường Hồ Chí Minh đoạn qua Thanh Hóa đã được cải thiện khá tốt, nhưng khi tiến sâu vào khu vực vườn vẫn có vài đoạn đèo uốn lượn. Bạn nên kiểm tra kỹ tình trạng xe, chuẩn bị đủ nhiên liệu cho hành trình để chuyến đi luôn thuận lợi.
4.2. Di chuyển từ TP.HCM và các tỉnh thành khác đến Xuân Liên
Du khách xuất phát từ TP.HCM cũng như các tỉnh thành xa có thể đáp chuyến bay thẳng đến sân bay Thọ Xuân và tiếp tục hành trình bằng taxi hoặc phương tiện thuê tới vườn quốc gia Xuân Liên. Việc lựa chọn máy bay giúp rút ngắn đáng kể thời gian, thuận tiện cho những ai muốn tiết kiệm công sức di chuyển.
Giá vé máy bay thường giao động trong tầm 1 - 2 triệu đồng cho một lượt, phụ thuộc từng thời điểm và hãng khai thác. Đối với những địa phương lân cận, bạn cũng có thể chọn xe khách trung chuyển với mức chi phí từ 100.000 đến 150.000 đồng một lượt, phù hợp cho du khách muốn tiết kiệm chi tiêu.
Các tuyến đường đến vườn quốc gia Xuân Liên có hệ thống biển báo đầy đủ và thuận tiện, dễ dàng tiếp cận. Tuy vậy, bạn nên chủ động tìm hiểu điều kiện thời tiết trước khi khởi hành, đặc biệt tránh đi vào những ngày mưa lớn để hành trình được trọn vẹn.
4.3. Phương tiện đi lại trong khu vực vườn quốc gia Xuân Liên
Sau khi tới vườn quốc gia Xuân Liên, du khách có thể lựa chọn thuê xe máy hoặc xe điện để thăm thú các khu vực trong vườn. Xe máy phù hợp cho ai ưa thích sự chủ động khám phá và quen với điều kiện đường núi. Xe điện mang lại cảm giác yên tĩnh, phù hợp tiêu chí du lịch sinh thái và bảo vệ môi trường.
Nếu muốn có trải nghiệm chuyên sâu, tham gia các tour trekking cùng hướng dẫn viên bản địa là lựa chọn hợp lý. Những người dẫn đường không chỉ nắm vững địa hình mà còn thường xuyên chia sẻ những hiểu biết thú vị về hệ sinh thái cũng như nét văn hóa thanh bình của cộng đồng cư dân quanh vườn.
Ngoài ra, các dịch vụ xe ôm hay xe điện nội khu luôn sẵn sàng phục vụ để đưa bạn di chuyển giữa các điểm tham quan. Mọi tuyến trekking và các điểm check-in quan trọng đều được tổ chức chuyên nghiệp, đi kèm các biện pháp đảm bảo an toàn tối đa cho khách du lịch.
Bên cạnh chuyến tham quan vườn quốc gia Xuân Liên, du khách có thể kết hợp ghé thăm Sun World Sam Son - thiên đường giải trí nổi bật bên bờ biển Sầm Sơn. Khu tổ hợp hiện đại này gây ấn tượng với hệ thống trò chơi đẳng cấp, những đường trượt nước đạt kỷ lục cùng không gian vui chơi phong phú, phù hợp cho cả gia đình. Tại đây, du khách sẽ được tận hưởng không khí sôi động, đầy năng lượng và trải nghiệm dịch vụ chất lượng cao theo tiêu chuẩn quốc tế, nơi nghỉ dưỡng và giải trí hòa quyện trọn vẹn trong từng khoảnh khắc.
Thả mình trong làn nước mát, vui hết mình tại thiên đường giải trí Sun World Sam Son. (Nguồn: Tạp chí Doanh nghiệp và Tiếp thị)
Vườn quốc gia Xuân Liên hứa hẹn là điểm đến nổi bật năm 2025 với hệ sinh thái rừng đặc dụng đa dạng, nhiều loài động thực vật quý hiếm cùng những trải nghiệm văn hóa, thiên nhiên độc đáo. Hành trình khám phá nơi đây có thể kết hợp với Quảng trường biển Sầm Sơn để tận hưởng sự hòa quyện giữa thiên nhiên nguyên sơ và biển sôi động. Du khách hãy đến, cảm nhận và chung tay bảo vệ kho báu xanh quý giá này.
.
