1. Chùa Địa Tạng Phi Lai Tự: Nguồn gốc và những giá trị đặc biệt
1.1. Bối cảnh và lịch sử
Nằm giữa thôn Ninh Trung, xã Thanh Bình, tỉnh Ninh Bình, chùa Địa Tạng Hà Nam còn được gọi là Địa Tạng Phi Lai Tự gắn liền với bước chuyển của thời gian hơn một nghìn năm. Trước kia, chùa được biết đến với tên gọi chùa Đùng, là trung tâm Phật giáo có quy mô lớn từ thời Lý – Trần, với số lượng hơn 100 gian, dấu tích của quá trình kiến tạo và phát triển văn hóa của cả khu vực.
Chùa được xây dựng từ thế kỷ XI. Sau khi trải qua nhiều thăng trầm, chùa từng được các vị vua Trần và vua Tự Đức chọn làm nơi dừng chân, tĩnh dưỡng. Sau nhiều năm xuống cấp, kể từ tháng 12 năm 2015, Đại đức Thích Minh Quang đã tiếp nhận và tiến hành công cuộc phục dựng toàn diện. Kể từ đó, diện mạo của chùa đã trở lại đầy trang nghiêm, lưu giữ phong cách kiến trúc xưa và không gian linh thiêng của một ngôi chùa cổ.
1.2. Ý nghĩa tên gọi
Theo Đại đức Thích Minh Quang, tên "Địa Tạng Phi Lai" có nghĩa là "Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát luôn luôn đến nơi này, cũng có thể không bao giờ đến nơi này". Một khi Đức Địa Tạng không quay lại một nơi nào đó, điều này có nghĩa là nơi ấy đã hoàn toàn trở thành đất Phật.
1.3. Giá trị tâm linh và kiến trúc
Điều tạo nên nét đặc trưng của chùa Địa Tạng Hà Nam chính là vị trí giữa rừng thông bạc ngàn, lưng tựa núi với địa thế phong thủy "tựa sơn hướng thủy". Theo lý luận phong thủy cổ, chùa có tả Thanh Long, hữu Bạch Hổ, tạo nên không gian cân đối cả về tự nhiên lẫn tâm linh.
Kiến trúc của chùa kết hợp nhuần nhị giữa các công trình với cảnh quan núi rừng. Từng công trình đều lấy cảm hứng từ triết lý Phật giáo, mang đến cảm giác an tĩnh, giúp du khách lắng lòng giữa thiên nhiên. Không gian này không chỉ phù hợp cho việc chiêm bái mà còn giúp kết nối với giá trị văn hóa Việt cổ truyền và tìm về những phút giây bình yên thực sự.
Chùa Địa Tạng Phi Lai Tự sở hữu địa thế “tựa sơn hướng thủy”. (Nguồn: Sưu tầm)
2. Kinh nghiệm di chuyển và thời điểm tham quan lý tưởng
2.1. Hướng dẫn di chuyển chi tiết
Quãng đường từ Hà Nội đến chùa Địa Tạng Hà Nam khoảng 70 km, phù hợp để du khách lựa chọn nhiều loại phương tiện.Nếu di chuyển bằng xe cá nhân, bạn chỉ cần đi thẳng theo cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình rồi rẽ ra ở lối Phủ Lý - Hà Nam (quốc lộ 1A). Đối với những ai đi xe khách, bạn có thể đón xe tại bến xe Giáp Bát hoặc Mỹ Đình theo tuyến đi Hà Nội - Ninh Bình trên quốc lộ 1A cũ. Sau đó, bạn tiếp tục đi qua các tuyến đường Thanh Phong, Thanh Lưu, và Liêm Sơn để đến chùa.
Nếu muốn sử dụng phương tiện công cộng, bạn có thể đi xe khách tuyến Hà Nội – Phủ Lý tại bến xe Giáp Bát hoặc Mỹ Đình, sau đó tiếp tục bằng xe buýt tuyến địa phương hoặc taxi đến xã Liêm Sơn. Thời gian di chuyển sẽ lâu hơn song chi phí lại hợp lý. Các tỉnh gần như Ninh Bình, Nam Định cũng có thể đi theo các tuyến đường tỉnh lộ đến Thanh Liêm.
2.2. Giờ mở cửa và chi phí
Chùa Địa Tạng Hà Nam mở cửa từ 6:30 tới 18:30 mỗi ngày, kể cả trong các kỳ nghỉ lễ, Tết. Điểm đặc biệt là chùa không thu vé tham quan, du khách chỉ cần trả phí gửi xe và tùy tâm công đức. Chính sách này thể hiện tinh thần nhân văn, rộng mở của nhà chùa, tạo điều kiện cho mọi người đều có thể tới trải nghiệm và chiêm bái.
Giờ mở cửa kéo dài giúp bạn dễ dàng bố trí lịch trình hợp lý. Thời điểm phù hợp nhất là buổi sáng sớm lúc không khí trong lành hoặc chiều muộn khi ánh nắng nhẹ, tạo thêm cảm giác yên bình.
2.3. Thời điểm nên đến thăm
Đến thăm chùa Địa Tạng Hà Nam vào những thời điểm khác nhau trong năm, bạn sẽ có cơ hội tham gia và trải nghiệm nhiều sự kiện văn hóa, tâm linh đặc sắc.
Đầu năm, chùa được trang hoàng rực rỡ với muôn vàn loài hoa tươi để mừng Tết cổ truyền, tạo nên một không gian tưng bừng và tràn ngập sắc xuân. Vào tháng 6 và tháng 7 âm lịch, đây là thời điểm chùa tổ chức các khóa tu mùa hè, thu hút nhiều gia đình Phật tử đăng ký tham gia. Đặc biệt, ngày 30 tháng 7 âm lịch, chùa sẽ tổ chức lễ Vu Lan và lễ Vía ngài Địa Tạng Bồ Tát vô cùng long trọng.
Một thời điểm khác lý tưởng để ghé thăm là Tết Trung thu, ngày 15 tháng 8 âm lịch, khi bạn có thể ngắm trăng tròn và tận hưởng không gian thanh bình, thoáng đãng. Cuối cùng, từ tháng 9 đến tháng 10 âm lịch, chùa tái hiện lại khung cảnh chợ quê với nhiều món đồ quen thuộc, mang đến trải nghiệm gần gũi và thú vị cho du khách.
Tháng 7 và tháng 8 Âm lịch là những thời điểm lý tưởng để tham quan chùa Địa Tạng Phi Lai Tự. (Nguồn: Báo Dân Việt)
3. Khám phá kiến trúc và các điểm chiêm bái nổi bật
3.1. Nghệ thuật kiến trúc cổ kính và tinh tế
Kiến trúc của chùa Địa Tạng Hà Nam là điểm giao thoa tinh tế giữa nghệ thuật truyền thống Việt Nam và tinh thần nhà Phật. Các vật liệu như gỗ, tre, trúc, ngói ta, đất nung, gốm sứ được sử dụng cùng tông màu trầm ấm như nâu, vàng, trắng, tạo nên không gian gần gũi, mát mẻ phù hợp với khí hậu bản địa. Cách lựa chọn vật liệu này còn thể hiện triết lý sống hài hòa với thiên nhiên.
Điểm nhấn trong khuôn viên là sân chùa phủ sỏi trắng được thiết kế với 12 vòng tròn đồng tâm, biểu trưng cho mười hai nhân duyên trong triết lý Phật giáo, tạo thành một lối đi thiền định giúp tĩnh tâm mỗi khi đặt chân vào không gian linh thiêng. Sự bố trí này tận dụng địa thế tự nhiên, kết hợp với các công trình kiến trúc vừa hài hòa vừa ý nghĩa.
3.2. Các điểm tham quan chính
Tòa Tam Bảo là công trình trọng điểm của chùa Địa Tạng Hà Nam, nơi đặt tượng Đức Địa Tạng với gương mặt uy nghiêm và từ bi. Đây là điểm trung tâm cho các hoạt động lễ nghi, nơi Phật tử và du khách đến để dâng hương, cầu nguyện cho bình an.
Khu nhà thờ Tổ là nơi ghi nhớ 42 vị Tổ sư từng gắn bó và phát triển ngôi chùa, thể hiện lòng biết ơn với các bậc tiền nhân. Điện thờ Phật Bà Quan Thế Âm, Đức Ông và Đức Thánh Hiền cũng là điểm dừng chân được nhiều người tìm đến, nơi gửi gắm những lời cầu nguyện cho sức khỏe, bình an. Các hạng mục như giảng đường, nhà tăng ni, khu nhà khách phục vụ tốt cho nhu cầu tu học và lưu trú của Phật tử từ xa tới.
3.3. Giá trị cổ vật
Chùa Địa Tạng Hà Nam hiện còn lưu giữ nhiều cổ vật quý giá mang chiều sâu lịch sử, bao gồm các viên gạch in hình hoa sen, các chi tiết điêu khắc rồng trên cột gỗ hay các kèo chạm trổ kỳ công. Ngoài ra còn có những ngói mũi hài đã nhuốm màu thời gian, tượng chim thần Garuda và các tấm bia đá chạm hình công phượng đặc trưng.
Những kỉ vật quý giá tại chùa Địa Tạng Hà Nam. (Nguồn: Sưu tầm)
4. Lưu ý quan trọng cho chuyến đi
4.1. Trang phục và hành lý
Khi tới chùa Địa Tạng Hà Nam, lựa chọn trang phục phù hợp là điều hết sức quan trọng để thể hiện sự kính trọng dành cho không gian linh thiêng. Bạn nên ưu tiên những bộ quần áo kín đáo, nhã nhặn, tránh chọn đồ quá ngắn hoặc áo hở vai. Giày dép dễ tháo sẽ tiện cho việc vào các khu điện chính và gian thờ.
Về hành lý, chỉ cần mang nước uống, mũ nón nếu đi vào mùa nắng, tránh mang theo đồ ăn có mùi. Tuyệt đối không xả rác và giữ cho khuôn viên chùa luôn sạch đẹp. Một chiếc túi nhỏ đựng đồ cá nhân là đủ, bởi không gian chùa hướng tới sự đơn giản, thanh nhã.
4.2. Lễ nghi và phong tục
Tại chùa Địa Tạng Hà Nam, việc tuân thủ nghi lễ, phong tục là hết sức cần thiết. Khi di chuyển trong chùa, bạn nên giữ thái độ nhẹ nhàng, nói nhỏ và giữ yên lặng tại các khu vực thờ tự. Khi chụp ảnh, hãy chọn góc chụp phù hợp, tránh ghi hình trong những khu cấm hoặc khi có lễ lớn đang diễn ra.
Khi làm lễ dâng hương, bạn có thể tham khảo trước về cách thực hiện để đảm bảo sự trang nghiêm. Không sờ vào tượng, cổ vật, không nô đùa hay nói cười lớn trong khuôn viên chùa để giữ không khí linh thiêng.
4.3. Gợi ý trải nghiệm trọn vẹn
Chùa Địa Tạng Hà Nam phù hợp cho cả du khách đam mê trải nghiệm văn hóa và Phật tử hướng về nguồn cội tâm linh. Đây là cơ hội tìm hiểu về sử Phật giáo Việt Nam, ngắm nhìn kiến trúc độc đáo và cảm nhận không gian thanh bình. Nếu đi cùng gia đình, bạn có thể kết hợp ghé thăm Sun World Ha Nam – khu giải trí hiện đại gần chùa, vừa hài hòa tâm linh, vừa thư giãn vui chơi.
Cơ hội tìm về sử Phật giáo Việt Nam tại chùa Địa Tạng Phi Lai Tự. (Nguồn: Sưu tầm)
Dành thời gian ngồi yên trong khuôn viên chùa, lắng nghe tiếng gió rừng thông, bạn sẽ cảm nhận được sự an nhiên lan tỏa. Chùa Địa Tạng Hà Nam không chỉ là điểm du lịch tâm linh mà còn là nơi để tìm lại bình yên, rời xa ồn ào thường nhật, trở về với vẻ đẹp tĩnh lặng giữa núi rừng.
