1. Khám phá làng nghề nước mắm Nam Ô
1.1. Vị trí địa lý
Làng nghề nước mắm Nam Ô tọa lạc tại phường Hải Vân, TP. Đà Nẵng, cách trung tâm thành phố khoảng 17 km về phía Tây Bắc. Để đến đây, du khách khởi hành từ đường Nguyễn Tất Thành, men theo quốc lộ 1A hoặc đường ven biển Nguyễn Lương Bằng đến ngã ba Nam Ô.
Vị trí thuận lợi ven vịnh Đà Nẵng, giữa những dãy núi xanh và dòng sông Cu Đê, tạo nên môi trường tự nhiên phong phú. Nhờ thiên nhiên ưu ái, Nam Ô luôn dồi dào nguồn cá cơm than tươi, làm nên nguyên liệu chủ lực cho nghề mắm đặc sản nổi tiếng.
> > > Xem thêm: Du lịch Đà Nẵng mùa nào đẹp nhất trong năm?
1.2. Lịch sử hình thành làng nghề nước mắm Nam Ô
Nghề làm mắm tại làng nghề nước mắm Nam Ô gắn bó với làng biển từ thời cộng đồng cư dân Việt – Chăm thế kỷ 17. Suốt hơn 400 năm, làng nghề không chỉ duy trì những bí quyết truyền thống mà còn trở thành biểu tượng văn hóa đặc sắc của vùng biển miền Trung.
Năm 2019, làng nghề nước mắm Nam Ô chính thức được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân địa phương mà còn là minh chứng cho giá trị bền vững của nghề làm mắm truyền thống, vốn gắn bó với đời sống người miền biển qua nhiều thế hệ. Sự ghi nhận này góp phần tôn vinh những tinh hoa văn hóa và ẩm thực Việt và khẳng định Nam Ô là một phần quan trọng trong bản sắc biển Đà Nẵng.
Từng gia đình làm nghề nơi đây đều có những câu chuyện truyền nghề riêng, từ khâu chọn cá, ướp muối cho đến bí quyết kiểm soát quá trình lên men tự nhiên.
Làng nghề nước mắm Nam Ô trở thành Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia. (Nguồn: Sưu tầm)
2. Quy trình làm nước mắm Nam Ô
2.1. Nguyên liệu cá cơm than và muối cà ná đặc trưng
Cá cơm than là thành phần quan trọng nhất của nước mắm Nam Ô, thường được đánh bắt vào hai vụ chính mỗi năm. Trong đó, vụ cá Nam từ tháng 2 đến tháng 3 âm lịch, cá cơm có thớ thịt dày, giàu đạm, luôn được đánh giá cao về chất lượng. Vụ cá Bắc rơi vào tháng 7 đến tháng 8 âm lịch tuy không nổi bật bằng nhưng vẫn bảo đảm độ ngon cho sản phẩm.
Muối cà ná vùng miền Trung với đặc trưng hạt to, độ mặn vừa phải được chọn làm nguyên liệu kết hợp. Trước khi dùng, muối được xử lý kỹ lưỡng bằng cách phơi cát để loại bỏ tạp chất, mang lại điều kiện lý tưởng cho quá trình ủ mắm mà không làm ảnh hưởng đến màu sắc cũng như hương vị tự nhiên.
Nhờ sự hòa quyện giữa cá cơm than tươi và muối sạch, nước mắm Nam Ô nổi bật với màu đỏ cánh gián, vị mặn đặc trưng cùng hậu vị ngọt dịu làm say lòng người thưởng thức.
2.2. Các công đoạn làm nước mắm Nam Ô thủ công
Quy trình sản xuất nước mắm Nam Ô bắt đầu từ việc chọn cá cơm tươi nhất, sau khi rửa sạch được để ráo nước hoàn toàn. Nghệ nhân dùng tỷ lệ 3 phần cá và 1 phần muối để trộn đều, giữ đúng hương vị truyền thống cho mẻ mắm.
Cá cơm được người dân rửa sạch trước khi chế biến. (Nguồn: Sưu tầm)
Hỗn hợp cá và muối sau đó được cho vào lu sành hay chum gốm chất lượng, đa phần được sản xuất bởi làng gốm Lái Thiêu, Bình Dương. Lớp cá và muối được xếp xen kẽ và được nén chặt bằng nan tre hoặc phủ vải để tạo điều kiện lên men tối ưu.
Thời gian ủ chượp kéo dài từ 12 đến 24 tháng tùy từng xưởng và yêu cầu chất lượng. Nghệ nhân thường xuyên kiểm tra, đảo và quan sát quá trình ủ để đảm bảo mắm không bị nổi màng hoặc có hiện tượng lạ. Khi đạt chuẩn, nước mắm cốt sẽ được chắt lọc qua vải và phễu tre để giữ lại trọn vẹn dưỡng chất, tạo ra loại nước mắm tinh khiết nhất.
2.3. Đặc điểm nhận diện của nước mắm Nam Ô
Nước mắm Nam Ô nguyên chất có sắc đỏ cánh gián đậm, trong và ánh lên khi rót vào ly thủy tinh. Mùi thơm hòa quyện giữa hương biển và quá trình lên men tự nhiên, không hề có mùi tanh hoặc nặng mùi.
Khi nếm thử, nước mắm đem lại vị mặn đậm, đồng thời hậu vị ngọt rõ rệt lưu lại sau khi thưởng thức. Độ đạm của nước mắm dao động từ 28 đến 32 độ, đạt chuẩn của dòng mắm truyền thống miền Trung, vượt trội so với đa số sản phẩm phổ biến.
Nước mắm Nam Ô nguyên chất có sắc đỏ cánh gián đậm. (Nguồn: Sưu tầm)
Điểm nhận biết rõ nhất của nước mắm Nam Ô là độ nguyên chất tuyệt đối, không chứa chất bảo quản, phụ gia hay pha loãng. Hương vị đậm chất biển giúp thực khách dễ dàng nhận ra sự khác biệt so với các loại mắm sản xuất đại trà.
3. Trải nghiệm làng nghề nước mắm Nam Ô kết hợp du lịch
3.1. Thăm xưởng sản xuất
Các xưởng mắm tại làng nghề nước mắm Nam Ô rộng cửa chào đón khách tới tham quan, chứng kiến từng bước sản xuất mắm như ủ chượp, đảo mắm, chắt mắm nhỉ. Những xưởng uy tín như "Hương Làng Cổ", "Bùi Thanh Phú" cung cấp dịch vụ hướng dẫn chi tiết giúp du khách hiểu về quy trình truyền nghề lâu đời.
Ngay tại xưởng, du khách có thể tự tay chọn cá tươi, học cách pha muối đúng chuẩn và nghe kể về nghề từ các nghệ nhân giàu kinh nghiệm. Đặc biệt, trải nghiệm nếm thử mắm ngay tại nơi sản xuất sẽ để lại dấu ấn sâu sắc về hương vị mặn mòi, nguyên bản của sản phẩm truyền thống.
Để chuyến tham quan được trọn vẹn, nên liên hệ đặt lịch trước với các xưởng để được bố trí hướng dẫn viên hiểu nghề cũng như tham gia các hoạt động thực tế.
3.2. Mua nước mắm Nam Ô "chuẩn gốc"
Các hộ dân trong Hội làng nghề là địa chỉ tin cậy để du khách mua nước mắm Nam Ô đúng chất lượng. Nhiều xưởng như Hương Làng Cổ, Phú Gia, Thanh Phú đều được cấp chỉ dẫn địa lý và trải qua kiểm định nghiêm ngặt.
Xưởng Hương Làng Cổ là một trong những địa chỉ uy tín về thương hiệu nước mắm Nam Ô. (Nguồn: Báo Lao Động)
Du khách nên quan sát màu đỏ cánh gián đặc trưng để chọn đúng sản phẩm thật. Khi nếm, vị mặn đậm, hậu vị ngọt tự nhiên và mùi thơm dịu là dấu hiệu dễ nhận biết. Sản phẩm chính hãng luôn có tem bảo hộ chỉ dẫn địa lý và không xuất hiện dấu hiệu lắng cặn lạ hay mùi hóa chất.
Việc mua mắm trực tiếp từ những gia đình làm nghề không chỉ bảo đảm chất lượng mà còn giúp du khách hiểu hơn về công sức và tâm huyết giữ gìn truyền thống của người dân nơi đây.
4. Cẩm nang khám phá làng nghề nước mắm Nam Ô
4.1. Thời điểm lý tưởng và lưu ý khi đi tham quan làng Nam Ô
Khoảng thời gian tháng 2 đến tháng 4 âm lịch là dịp thích hợp nhất để ghé thăm làng nghề nước mắm Nam Ô, đúng vào mùa cá cơm rộ nhất. Khi ấy, các xưởng mắm hoạt động sôi nổi, tạo điều kiện cho du khách khám phá từ khâu chọn cá tươi đến quá trình ủ mắm. Vụ cá phụ từ tháng 7 đến tháng 8 âm lịch cũng mang lại trải nghiệm thú vị dù không náo nhiệt bằng thời gian đầu năm.
Khởi hành vào buổi sáng sớm sẽ giúp bạn tận hưởng không khí mát lành và hòa mình vào nhịp sống năng động của làng nghề. Lựa chọn trang phục nhẹ nhàng, màu sắc tươi sáng sẽ khiến bạn nổi bật giữa khung cảnh làng biển. Nhớ chuẩn bị nón, kính râm cùng kem chống nắng bởi nắng miền Trung vào ban ngày khá gay gắt. Khi tham quan, nên chú ý giữ gìn trật tự, tôn trọng không gian sinh hoạt, cũng như xin phép trước khi vào những khu vực sản xuất đặc biệt của làng.
Khung cảnh làng chài tại biển Đà Nẵng xinh đẹp.
4.2. Gợi ý đặc sản, ẩm thực nên thử khi đến làng Nam Ô
Nước mắm Nam Ô nguyên chất thường được dùng làm nước chấm cho các món hải sản tươi, thịt luộc hoặc bánh tráng cuốn cá nục, tạo nên hương vị đặc biệt khó quên. Gỏi cá Nam Ô là món ăn nổi bật, sử dụng cá trích tươi, rau rừng, bánh tráng và nước mắm cốt để tạo nên bản sắc ẩm thực của vùng biển.
Các món như bún cá, bánh tráng cuốn thịt heo khi dùng kèm nước mắm Nam Ô đem lại cảm nhận vị ngon độc đáo, rất khác biệt so với nước mắm thông thường. Hải sản địa phương như tôm, cua, chíp chíp được nướng thơm, chấm cùng mắm cốt sẽ dễ dàng chinh phục các thực khách sành ăn.
Việc thưởng thức ẩm thực ngay tại làng nghề nước mắm Nam Ô không chỉ là cách khám phá văn hóa mà còn giúp bạn cảm nhận sâu sắc hơn tình yêu nghề của người dân bản địa.
4.3. Một số tip chụp hình, check-in độc đáo tại làng nghề
Cổng làng Nam Ô cùng bến cá buổi bình minh sẽ mang lại những khung hình đẹp với ánh sáng đầu ngày rực rỡ. Hình ảnh những hàng lu mắm xếp đều tăm tắp, các nghệ nhân đảo mắm hay chắt mắm nhỉ là những góc chụp đậm tính nghệ thuật.
Tại khu rạn Nam Ô, bãi đá và vịnh biển xanh mở ra nhiều phông nền lý tưởng cho những bức ảnh lưu niệm. Nếu chụp qua chum mắm dưới nắng hoặc ghi lại màu nước mắm trong ly thủy tinh sẽ cho hiệu ứng ánh sáng sinh động, tạo nên bộ ảnh ấn tượng.
Mặc áo dài hoặc trang phục sáng màu sẽ giúp bạn nổi bật giữa không gian truyền thống. Chọn khung giờ sáng sớm hoặc chiều muộn để có ánh sáng tự nhiên đẹp nhất, nâng cao chất lượng cho những bức hình check-in.
Sau khi ghé thăm làng nghề nước mắm Nam Ô, nếu còn thời gian, du khách có thể tiếp tục hành trình đến Sun World Ba Na Hills để cảm nhận vẻ đẹp núi rừng, vui chơi tại khu giải trí hiện đại và trải nghiệm những biểu tượng nổi bật như tuyến cáp treo, Cầu Vàng hay làng Pháp cổ. Sự hòa quyện giữa nét truyền thống của làng nghề và không gian hiện đại tại Ba Na Hills sẽ mang đến một chuyến đi phong phú, trọn vẹn và đong đầy kỷ niệm.
Làng Pháp tại Sun World Ba Na Hills với kiến trúc độc đáo nổi bật.
Làng nghề nước mắm Nam Ô không chỉ là niềm tự hào của người dân Đà Nẵng mà còn là minh chứng sống động cho giá trị di sản văn hóa hơn 400 năm tuổi. Hương vị mắm mặn mòi, đậm đà đặc trưng nơi đây mang trong mình cả câu chuyện của biển, của con người và của truyền thống được gìn giữ qua bao thế hệ. Hãy đến làng nghề nước mắm Nam Ô để cảm nhận trọn vẹn tinh hoa ẩm thực và văn hóa miền Trung!
