1. Tổng quan về Tiên Yên Quảng Ninh

Tọa lạc ở trung tâm vùng Đông Bắc, Tiên Yên là huyện miền núi nằm giữa Hạ Long và Móng Cái, Tiên Yên được mệnh danh là “trái tim xanh” của Quảng Ninh. Với diện tích hơn 600 km², Tiên Yên sở hữu địa hình đa dạng từ rừng núi, đồng bằng, sông suối đến vùng biển rộng lớn.

Nhờ hệ thống giao thông ngày càng hoàn thiện, việc di chuyển đến Tiên Yên trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Du khách chỉ mất khoảng 1,5 đến 2 giờ đi ô tô từ Hạ Long theo cao tốc Vân Đồn – Móng Cái, với khung cảnh hai bên đường là núi non xen biển trời hùng vĩ.

Tiên Yên là nơi giao thoa giữa miền núi và biển, giữa nét văn hóa vùng cao và hơi thở của đồng bằng. Từ rừng ngập mặn Đồng Rui, thác Pạc Sủi, đến Mũi Lòng Vàng hay khu chợ cổ, mỗi địa danh đều mang dấu ấn riêng, vừa hoang sơ, vừa gần gũi.

Không chỉ có thiên nhiên, Tiên Yên còn là vùng đất của những giá trị văn hóa lâu đời, nơi người Kinh, Dao, Tày, Sán Dìu, Hoa… cùng sinh sống, tạo nên bản hòa tấu rực rỡ sắc màu truyền thống.

Con đường nối Hạ Long – Tiên Yên uốn lượn giữa núi rừng hùng vĩ. (Nguồn: Báo Vietnamnet)

2. Điểm tham quan nổi bật tại Tiên Yên

2.1. Mũi Lòng Vàng

Mũi Lòng Vàng nằm ở xã Đông Ngũ, cách trung tâm Tiên Yên khoảng 30km, là một trong những điểm ngắm bình minh đẹp nhất của vùng Đông Bắc. Con đường dẫn ra mũi uốn lượn qua những rặng phi lao, mở ra khung cảnh biển trời mênh mông.

Đến đây, du khách có thể tham gia các hoạt động như theo thuyền ra khơi, bắt ốc, cào ngao, hay cùng ngư dân thả lưới buổi sớm. Mũi Lòng Vàng còn là điểm check-in “xanh mướt” được yêu thích năm 2025, khi vùng bờ biển này được địa phương đầu tư phát triển du lịch cộng đồng thân thiện với môi trường.

Khi hoàng hôn buông, cả vùng trời như được nhuộm vàng, phản chiếu lên mặt biển, tạo nên bức tranh tuyệt đẹp của miền biển Đông Bắc.

Nắng sớm trên Mũi Lòng Vàng. (Nguồn: Sưu tầm)

2.2. Thác Pạc Sủi

Thác Pạc Sủi thuộc xã Yên Than, cách thị trấn Tiên Yên khoảng 15 km, được mệnh danh là “nàng thơ giữa núi rừng Đông Bắc”. Dòng thác bắt nguồn từ khe suối trên dãy núi cao, đổ xuống qua nhiều tầng đá tạo nên làn nước trắng xóa, mát lạnh quanh năm.

Người dân kể rằng, thác gắn liền với truyền thuyết “vua gà” - vị thần cai quản mùa màng, mang lại bình an cho dân bản. Vì thế, mỗi khi tới đây, du khách không chỉ tắm mát dưới làn nước trong veo, mà còn cảm nhận được sự linh thiêng, huyền bí của vùng đất này.

Đường đến thác khá thuận tiện, xen lẫn những khúc cua quanh co, hai bên là rừng cây xanh mướt. Mùa hè, đây là nơi lý tưởng để cắm trại, picnic hoặc đơn giản là ngâm mình dưới làn nước mát, lắng nghe tiếng thác đổ như bản nhạc của núi rừng.

Thác Pạc Sủi ẩn hiện giữa rừng xanh. (Nguồn: Sưu tầm)

2.3. Rừng ngập mặn Đồng Rui

Rừng ngập mặn Đồng Rui thuộc xã Đồng Rui, là một trong những hệ sinh thái ngập mặn nguyên sinh hiếm hoi còn được bảo tồn ở miền Bắc. Với diện tích hơn 3.000 ha, nơi đây là mái nhà của hàng trăm loài chim, cá, cua, và sinh vật biển quý hiếm.

Đến Đồng Rui, du khách có thể ngồi thuyền len lỏi qua những rặng sú, vẹt, đước cao vút, hít hà mùi mặn mòi của biển và cảm nhận sự sống căng tràn. Nhiều du khách yêu thích chụp ảnh tại đây vì màu xanh trải dài đến vô tận, tạo nên khung hình yên bình hiếm có.

Ngoài tham quan sinh thái, Đồng Rui còn là điểm đến nghiên cứu đa dạng sinh học được các tổ chức môi trường đánh giá cao.

Rừng ngập mặn Đồng Rui có hệ sinh thái độc đáo. (Nguồn: Sưu tầm).

2.4. Chợ Tiên Yên

Nếu muốn hiểu đời sống của người Tiên Yên, hãy bắt đầu từ khu chợ trung tâm. Chợ Tiên Yên là nơi hội tụ của hàng trăm gian hàng lớn nhỏ, bán đủ loại sản vật địa phương: gà Tiên Yên, bánh gật gù, khâu nhục, cà sáy…

Sáng sớm, chợ tấp nập tiếng gọi mời, tiếng cười nói rộn ràng. Mùi thơm từ các quán hàng ăn sáng lan khắp các con ngõ. Du khách có thể thưởng thức một bữa sáng dân dã với bánh gật gù chấm nước mắm đặc, hoặc xôi gà Tiên Yên nóng hổi.

Năm 2025, chợ Tiên Yên được quy hoạch thành khu “văn hóa ẩm thực địa phương”, vừa bảo tồn nét truyền thống, vừa phục vụ du lịch trải nghiệm.

Chợ Tiên Yên là nơi hội tụ hương vị ẩm thực địa phương.(Nguồn: Sưu tầm).

2.5. Trung tâm văn hóa thể thao các dân tộc vùng Đông Bắc

Nằm ngay trung tâm thị trấn, Trung tâm văn hóa thể thao các dân tộc vùng Đông Bắc là điểm đến mới dành cho du khách muốn tìm hiểu sâu hơn về văn hóa bản địa. Tại đây, các hiện vật, trang phục, nhạc cụ truyền thống của người Dao, Tày, Sán Dìu được trưng bày sinh động.

Du khách có thể tham gia các show diễn nghệ thuật dân gian, trải nghiệm làm bánh, dệt vải, hay múa sạp cùng người địa phương. Những đêm hội rực rỡ ánh lửa và tiếng trống rộn ràng tái hiện rõ nét bản sắc miền sơn cước.

Trung tâm văn hóa thể thao các dân tộc vùng Đông Bắc là nơi diễn ra nhiều sự kiện quan trọng của tỉnh Quảng Ninh. (Nguồn: Sưu tầm)

2.6. Đồi Tình

Đồi Tình là địa điểm lý tưởng để chiêm ngưỡng toàn cảnh thị trấn Tiên Yên từ trên cao. Từ đỉnh đồi, bạn có thể phóng tầm mắt ra xa, thấy dòng sông Tiên Yên uốn lượn như dải lụa bạc, xen giữa là mái nhà thấp thoáng trong màu xanh núi rừng.

Đồi Tình là nơi tuyệt vời để cắm trại, dã ngoại, hoặc đơn giản là ngồi thưởng thức một tách cà phê sáng, hít thở bầu không khí trong lành. Với những ai yêu thích nhiếp ảnh, đây cũng là điểm “săn” bình minh và hoàng hôn tuyệt đẹp.

Hoàng hôn buông xuống trên Đồi Tình. (Nguồn: Sưu tầm).

3. Văn hóa đa sắc của Tiên Yên Quảng Ninh

Tiên Yên là nơi cư trú của hơn 20 dân tộc, trong đó chủ yếu là Kinh, Dao, Tày, Sán Dìu. Mỗi dân tộc mang đến một sắc màu văn hóa riêng, từ ngôn ngữ, trang phục đến phong tục tập quán.

Người Dao đỏ nổi bật với lễ cấp sắc, người Tày với làn điệu then, hát cọi; còn người Sán Dìu lại duy trì nhiều nghi lễ truyền thống hiếm thấy. Tất cả cùng sống hòa thuận, tạo nên một cộng đồng đoàn kết, đậm tình người miền núi.

Hằng năm, Tiên Yên tổ chức nhiều lễ hội mang đậm bản sắc dân tộc. Tiêu biểu nhất là Lễ hội Tiên Công, Hội Đình Lục Nà, và Lễ hội ẩm thực Tiên Yên.Đặc biệt, lễ hội “Về miền quan họ Tiên Yên” và “Ngày hội văn hóa các dân tộc huyện Tiên Yên” là dịp du khách có thể hòa mình vào những màn hát múa dân gian, xem trình diễn trang phục truyền thống và thưởng thức các món ăn bản địa.

Không khí lễ hội nơi đây không ồn ào mà ấm áp, gần gũi – thể hiện tinh thần hiếu khách, hồn hậu của con người miền Đông Bắc.

Lễ hội Tiên Yên tụ tinh hoa văn hóa miền sơn cước. (Nguồn: Sưu tầm).

4. Ẩm thực Tiên Yên

Ẩm thực Tiên Yên mang nét dung hòa độc đáo giữa biển và rừng, giữa cái đậm đà của mặn mòi và sự thanh lành của núi non. Mỗi món ăn nơi đây đều chứa đựng một câu chuyện riêng, vừa dân dã, vừa gắn bó sâu sắc với đời sống người dân vùng Đông Bắc.

4.1. Gà Tiên Yên

Gà Tiên Yên hay còn được gọi là “gà râu”, từ lâu đã trở thành niềm tự hào của người dân nơi đây. Giống gà được nuôi thả tự nhiên trên các triền đồi, tự tìm thức ăn trong rừng, nên thịt săn chắc, da mỏng vàng óng, vị ngọt đậm và béo vừa phải. Gà Tiên Yên có độ dai vừa đủ, thịt không khô và khi luộc lên, da căng bóng như được phủ một lớp mật ong. Gà được chế biến theo nhiều cách khác nhau như: luộc, quay mật ong hoặc nướng than, trong đó món gà luộc chấm muối tiêu chanh là cách giữ trọn hương vị tự nhiên nhất. Gà Tiên Yên cũng là sản phẩm được đăng ký thương hiệu OCOP của Quảng Ninh, được xem như “đại sứ ẩm thực” của vùng đất này.

Gà Tiên Yên là đặc sản trứ danh với lớp da vàng giòn và thịt ngọt đậm đà. (Nguồn: Sưu tầm).

4.2. Bánh gật gù

Bánh gật gù là món ăn dân dã nhưng lại mang sức hút đặc biệt. Bánh được làm từ gạo tẻ ngâm qua đêm, xay mịn rồi tráng thành lớp mỏng như bánh cuốn, sau đó cuộn lại. Khi cầm bánh lên, phần thân mềm dẻo lắc lư khiến người ta liên tưởng đến động tác “gật gù”. Hương vị bánh phụ thuộc nhiều vào nước chấm, thứ nước mắm chưng mỡ gà, hành phi và thịt băm béo ngậy. Khi ăn, người Tiên Yên thường kết hợp bánh gật gù với khâu nhục để tăng vị đậm đà. Món bánh tưởng đơn giản nhưng lại là linh hồn của ẩm thực vùng Đông Bắc, xuất hiện trong các mâm cỗ, lễ hội và chợ sáng nơi thị trấn.

Những cuộn bánh gật gù mềm dẻo, trắng mịn mời gọi thực khách. (Nguồn: Sưu tầm).

4.3. Khâu nhục Tiên Yên

Khâu nhục là món ăn cầu kỳ và tinh tế, mang đậm dấu ấn văn hóa người Tày, Nùng và Sán Dìu ở Tiên Yên. Thịt ba chỉ được chọn kỹ, cắt thành miếng vuông, chiên vàng rồi hấp cách thủy trong nhiều giờ liền cùng ngũ vị hương, mật ong, khoai môn và hành khô. Khi hoàn thiện, món ăn có màu vàng nâu sóng sánh, mùi thơm ngào ngạt, phần bì mềm mịn, phần thịt tan trong miệng. Khâu nhục không chỉ là món ngon trứ danh mà còn là biểu tượng của sự no đủ, sung túc, thường xuất hiện trong dịp lễ, Tết hoặc đám cưới hỏi. Hương vị béo nhẹ, đậm đà gia vị và ngọt thịt khiến ai từng thử đều khó quên.

Thịt ba chỉ khâu nhục được hấp cách thủy nhiều giờ, mềm tan và thơm hương ngào ngạt. (Nguồn: Sưu tầm).

4.4. Cà sáy Tiên Yên

Cà sáy là món đặc sản độc đáo chỉ có ở vùng Tiên Yên, là loài gia cầm lai giữa ngan và vịt, mang hương vị kết hợp hài hòa của cả hai. Thịt cà sáy săn chắc, thơm, ít mỡ, không tanh, khi nướng lên tỏa mùi thơm hấp dẫn. Người dân địa phương thường chế biến cà sáy theo nhiều cách: hấp gừng, quay mật ong, làm rựa mận hoặc lẩu cà sáy. Trong đó, món rựa mận cà sáy nấu chậm với riềng, mẻ, nước dừa, là món được ưa chuộng nhất. Cà sáy không chỉ ngon mà còn là nguồn thu nhập chính của người dân, trở thành món quà đặc sản mà du khách luôn muốn mang về.

Cà sáy Tiên Yên là loài lai độc đáo giữa ngan và vịt, thịt săn chắc, thơm ngọt. (Nguồn: Sưu tầm).

4.5. Kẹo Lạc Hồng

Nếu gà Tiên Yên hay bánh gật gù là món chính trong bữa ăn, thì kẹo Lạc Hồng lại là thức quà ngọt ngào để kết thúc hành trình ẩm thực. Kẹo được làm thủ công từ lạc rang vàng, đường và mạch nha, tạo nên vị ngọt dịu, giòn rụm và thơm bùi. Dù chỉ là món quà quê giản dị, nhưng với người dân Tiên Yên, kẹo Lạc Hồng là biểu tượng của sự chân thành, ấm áp.

Kẹo Lạc Hồng giòn tan, thơm bùi. (Nguồn: Sưu tầm).

Du lịch Tiên Yên không chỉ là chuyến đi đến một vùng đất, mà là hành trình tìm về sự yên bình, nơi con người sống chậm, thiên nhiên còn nguyên vẹn và văn hóa được gìn giữ. Sau khi khám phá vẻ đẹp hoang sơ của Tiên Yên, du khách có thể dễ dàng di chuyển về Hạ Long để tiếp tục hành trình khám phá vùng di sản. Chỉ mất khoảng hai giờ đi ô tô, bạn sẽ đến trung tâm thành phố biển và tận hưởng những trải nghiệm sôi động tại Sun World Ha Long – tổ hợp vui chơi giải trí hàng đầu miền Bắc.