1. Vị trí và đường đến động Trung Trang
Nằm sâu trong dãy núi đá vôi của quần đảo Cát Bà, động Trung Trang tọa lạc tại thung lũng Trung Trang – khu vực trung tâm của Vườn Quốc gia Cát Bà. Từ thị trấn Cát Bà, du khách chỉ cần di chuyển khoảng 15 km về hướng Tây Bắc, theo cung đường quanh co giữa rừng nguyên sinh để đến được hang động này. Với vị trí chỉ cách trung tâm Vườn Quốc gia Cát Bà khoảng 1km, động Trung Trang là điểm dừng chân lý tưởng để kết hợp tham quan nhiều địa danh trong cùng một hành trình.
Để đến động Trung Trang, bạn có thể thuê xe máy tại thị trấn hoặc chọn tham gia các tour du lịch Cát Bà có hướng dẫn viên bản địa. Đường đi hiện đã được nâng cấp, có hệ thống biển chỉ dẫn rõ ràng, đảm bảo an toàn và thuận tiện cho cả du khách lần đầu đến thăm. Không gian rừng núi hùng vĩ kết hợp với cảnh quan tự nhiên ngoạn mục khiến chuyến hành trình đến động Trung Trang trở thành một trải nghiệm đáng nhớ.
Động Trung Trang tọa lạc tại thung lũng Trung Trang (Ảnh: Sưu tầm)
2. Lịch sử hình thành và ý nghĩa tên gọi
Động Trung Trang đã được hình thành cách đây hàng triệu năm thông qua quá trình phong hóa và bào mòn tự nhiên từ nước mưa thấm vào các khối đá vôi. Ban đầu, hang được người dân địa phương gọi là "Hang Dơi" do số lượng lớn dơi sinh sống bên trong. Vào thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, nơi đây từng là căn cứ quân sự chiến lược và được biết đến với tên gọi "Hang Hải Quân".
Tên gọi "Động Trung Trang" ngày nay gắn liền với truyền thuyết dân gian về Bà Chúa Trung Trang – một vị nữ thần được người dân Cát Bà tôn kính như vị thần bảo hộ vùng đảo. Theo truyền thuyết, Bà Chúa từng hiện thân để giúp đỡ dân làng vượt qua nhiều cuộc xâm lược, giữ gìn sự bình yên và phồn thịnh cho cư dân nơi đây. Chính vì thế, việc đặt tên động theo danh xưng của Bà là cách người dân tưởng nhớ và bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến vị thần linh thiêng này.
Động Trung Trang đã được hình thành cách đây hàng triệu năm (Ảnh: Sưu tầm)
3. Khám phá nét đẹp hoang sơ bên trong động Trung Trang
3.1 Hệ thống nhũ đá độc đáo với nhiều hình thù kỳ thú
Với chiều dài khoảng 300 mét, Động Trung Trang gây ấn tượng mạnh với du khách nhờ không gian rộng lớn và hệ thống thạch nhũ, măng đá được hình thành qua hàng ngàn năm. Bước chân vào bên trong, bạn sẽ bị mê hoặc bởi những khối đá vôi đa dạng hình dạng, được thiên nhiên “điêu khắc” một cách tinh xảo. Nhờ ánh sáng được bố trí hợp lý, các chi tiết trong hang hiện lên rõ nét, lung linh và huyền ảo như một bức tranh sống động giữa lòng núi đá vôi.
Điểm đặc sắc nhất của hang là những nhũ đá và măng đá mang hình dáng độc đáo. Có khối đá trông như động vật, cây cối, thậm chí gợi liên tưởng đến hình bản đồ Việt Nam – tất cả đều do thiên nhiên tạo tác, không hề qua bàn tay con người. Nhiều khối đá lớn còn được ví như những tòa lâu đài cổ kính, khiến du khách liên tưởng đến khung cảnh thần thoại.
Một điểm cộng đáng chú ý nữa là nhiệt độ trong hang luôn duy trì ở mức dễ chịu quanh năm, mang đến cảm giác mát mẻ, lý tưởng cho hoạt động khám phá – đặc biệt trong những ngày hè oi bức.
3.2 Hệ sinh thái đa dạng và môi trường tự nhiên trong động
Ngoài sự kỳ vĩ của thạch nhũ, Động Trung Trang còn là môi trường sinh sống của một hệ sinh thái đa dạng và phong phú. Nhiều loài dơi sinh sống trong các hang đá sâu thẳm, tạo nên cộng đồng động vật đặc trưng cho môi trường hang động. Tiếng vỗ cánh và tiếng kêu của đàn dơi vang vọng trong không gian, góp phần tạo nên bầu không khí huyền bí và hấp dẫn cho du khách khi khám phá.
Bên cạnh đó, động còn là nơi cư trú của nhiều loài côn trùng, bò sát đã thích nghi tốt với điều kiện tối và ẩm ướt bên trong hang. Những giọt nước rơi từ trần động tạo thành các vũng nước nhỏ, là môi trường sống lý tưởng cho các loài sinh vật đặc hữu và hiếm gặp. Để bảo vệ sự cân bằng sinh thái quý giá này, ban quản lý động Trung Trang áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt như kiểm soát ánh sáng trong hang, đồng thời yêu cầu du khách giữ trật tự, không gây ồn ào và không vứt rác bừa bãi.
Không khí trong hang luôn duy trì sự trong lành, mát mẻ nhờ quá trình trao đổi khí tự nhiên qua các khe đá và lỗ thông hơi. Điều này không chỉ giúp bảo tồn các cấu trúc thạch nhũ cổ kính mà còn duy trì sự phát triển bền vững của hệ sinh thái độc đáo, góp phần làm nên giá trị riêng biệt cho Động Trung Trang trong quần thể Vườn Quốc gia Cát Bà.
Nét đẹp hoang sơ bên trong động Trung Trang (Ảnh: Sưu tầm)
4. Những hình tượng và câu chuyện truyền thuyết tại động Trung Trang
4.1 Tượng cô gái nằm giữa đá và truyền thuyết Bà Chúa Trung Trang
Một trong những điểm nhấn gây ấn tượng mạnh tại Động Trung Trang chính là khối đá tự nhiên có hình dáng giống như một cô gái đang nằm, được người dân địa phương gọi là hình ảnh của Bà Chúa Trung Trang — nữ anh hùng huyền thoại từng hy sinh để bảo vệ vùng đất Cát Bà trước giặc ngoại xâm.
Theo truyền thuyết, Bà Chúa Trung Trang là người phụ nữ xinh đẹp, gan dạ và sở hữu nhiều phép thuật thần kỳ. Khi quân địch tiến công đảo Cát Bà, bà đã dùng sức mạnh ma thuật biến những tảng đá thành đội quân kiên cường để chống trả kẻ thù. Sau khi đánh bại giặc ngoại xâm, Bà hóa thân thành đá nhằm tiếp tục canh giữ và bảo vệ mảnh đất thiêng liêng này. Hình tượng cô gái nằm giữa những khối đá được xem là biểu tượng linh thiêng, thể hiện sự kiên cường và lòng yêu nước sâu sắc.
Câu chuyện truyền thuyết này không chỉ là một phần văn hóa dân gian đặc sắc mà còn phản ánh tinh thần bất khuất, niềm tự hào dân tộc của người dân Cát Bà. Chính vì vậy, nhiều du khách khi đặt chân đến Động Trung Trang đều cảm nhận được không gian linh thiêng, huyền bí đậm chất truyền thống và lịch sử.
4.2 Hình khắc con trăn và những biểu tượng thiên nhiên kỳ lạ
Bên cạnh hình tượng cô gái nằm nổi tiếng, Động Trung Trang còn ẩn chứa nhiều biểu tượng thiên nhiên độc đáo khác, trong đó nổi bật nhất là khối đá hình con trăn khổng lồ. Theo truyền thuyết địa phương, con trăn này là vật hộ mệnh trung thành của Bà Chúa Trung Trang, luôn đồng hành và bảo vệ Bà trong việc giữ gìn an ninh cho quần đảo Cát Bà.
Khi đi sâu vào bên trong hang, du khách còn có dịp chiêm ngưỡng nhiều hình thù đá kỳ thú khác như hình sư tử với bờm vàng óng ánh dưới ánh đèn chiếu sáng, khối đá mang dáng dấp bản đồ Việt Nam, và đặc biệt là những đường nét đá tạo nên hình ảnh tượng trưng cho con đường dẫn lên thiên đường và địa ngục theo quan niệm dân gian truyền thống.
Mỗi biểu tượng đá trong Động Trung Trang đều gắn liền với những câu chuyện truyền thuyết hấp dẫn được các hướng dẫn viên truyền tải sinh động. Chính nhờ những câu chuyện văn hóa đậm đà ý nghĩa này, động không chỉ đơn thuần là thắng cảnh thiên nhiên kỳ vĩ mà còn là điểm đến văn hóa mang đậm dấu ấn lịch sử và tinh thần dân gian Việt Nam.
Những hình tượng và câu chuyện truyền thuyết tại động Trung Trang (Ảnh: Sưu tầm)
5. Kinh nghiệm tham quan động Trung Trang Cát Bà
5.1 Thời điểm lý tưởng và thời gian tham quan hợp lý
Động Trung Trang mở cửa đón khách tham quan quanh năm, nhưng khoảng thời gian lý tưởng nhất để khám phá là từ tháng 9 đến tháng 4 năm sau. Giai đoạn này, thời tiết tại Cát Bà thường mát mẻ, ít mưa, thuận tiện cho việc di chuyển và tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp thiên nhiên bên trong hang động.
Du khách nên tránh đến vào mùa hè, đặc biệt là các tháng từ 6 đến 8, khi lượng khách du lịch đổ về Cát Bà rất đông, gây nên tình trạng quá tải và hạn chế trải nghiệm tham quan, chụp ảnh trong động. Ngoài ra, mùa mưa từ tháng 7 đến tháng 9 cũng không phải thời điểm phù hợp do đường đi dễ trơn trượt, gây khó khăn khi di chuyển.
Thời gian tham quan phù hợp cho Động Trung Trang thường kéo dài khoảng 1 đến 2 giờ. Du khách nên lựa chọn khung giờ sáng sớm (từ 8 đến 10 giờ) hoặc chiều muộn (từ 15 đến 17 giờ) để tránh đông khách và có trải nghiệm thoải mái, thư thái. Với thời gian này, bạn có thể khám phá toàn bộ động, lắng nghe những câu chuyện lịch sử hấp dẫn từ hướng dẫn viên và ghi lại những bức ảnh ấn tượng mà không bị vội vàng.
5.2 Chi phí vé vào cửa và dịch vụ đi kèm
Giá vé tham quan Động Trung Trang hiện nay rất hợp lý, mang lại trải nghiệm giá trị cho du khách. Vé vào cửa dành cho người lớn dao động khoảng 80.000 đồng/người, trong khi trẻ em có mức giá ưu đãi khoảng 40.000 đồng. Tuy nhiên, mức giá này có thể thay đổi theo từng mùa hoặc chính sách của ban quản lý, do đó du khách nên cập nhật thông tin vé trước khi đến tham quan để tránh những bất tiện không mong muốn.
Để khám phá sâu hơn về lịch sử và văn hóa của hang động, du khách có thể lựa chọn thuê hướng dẫn viên địa phương với mức phí từ 150.000 đến 200.000 đồng cho một đoàn. Các hướng dẫn viên này đều là người bản địa, có kiến thức sâu rộng về truyền thuyết, những câu chuyện đặc sắc và các điểm nhấn thiên nhiên bên trong động mà sách hướng dẫn thường không đề cập đến.
Tại khu vực cổng động còn có các dịch vụ tiện ích như quầy bán đồ lưu niệm, nước uống và các món ăn nhẹ phục vụ khách tham quan. Mức giá tại đây có thể nhỉnh hơn so với bên ngoài thị trấn nhưng vẫn khá vừa túi. Ngoài ra, du khách cũng có thể thuê áo khoác nhẹ để giữ ấm khi bước vào bên trong động, nhất là vào những ngày thời tiết se lạnh.
5.3 Trang phục và vật dụng cần chuẩn bị
Khi tham quan Động Trung Trang, việc lựa chọn trang phục và mang theo vật dụng phù hợp sẽ giúp chuyến đi của bạn thêm phần thoải mái và an toàn. Để có trải nghiệm tốt nhất, bạn nên ưu tiên mặc quần áo nhẹ nhàng, thoáng mát, dễ vận động, phù hợp với nhiệt độ mát mẻ bên trong hang động. Một chiếc áo khoác mỏng là vật dụng không thể thiếu, đặc biệt khi bạn tham quan vào mùa xuân hoặc thu, bởi nhiệt độ trong động thường thấp hơn nhiều so với bên ngoài.
Giày thể thao hoặc giày đi bộ có đế chống trơn trượt là lựa chọn tối ưu nhất để đảm bảo an toàn khi di chuyển trên những đoạn đường dốc và ẩm ướt trong động. Hạn chế mang dép lê hoặc giày cao gót vì sẽ gây khó khăn và tiềm ẩn nguy cơ trượt ngã.
Đừng quên mang theo bình nước cá nhân để luôn duy trì đủ độ ẩm cho cơ thể, nhất là vào những ngày trời nắng nóng. Một chiếc máy ảnh có khả năng chụp tốt trong điều kiện ánh sáng yếu sẽ giúp bạn ghi lại những khoảnh khắc tuyệt đẹp bên trong động. Ngoài ra, việc chuẩn bị pin dự phòng là rất cần thiết để bạn không bỏ lỡ cơ hội lưu giữ hình ảnh.
Khăn lau mồ hôi, thuốc chống côn trùng và một vài món ăn nhẹ cũng là những vật dụng thiết thực nên mang theo. Nếu đi cùng trẻ nhỏ, bạn nên chuẩn bị thêm quần áo thay và thức ăn phù hợp cho các bé để đảm bảo sự tiện nghi và thoải mái trong suốt hành trình khám phá Động Trung Trang.
Động Trung Trang mở cửa đón khách tham quan quanh năm (Ảnh: Sưu tầm)
6. Kết hợp tham quan động Trung Trang với các điểm du lịch lân cận
6.1 Khám phá Vườn Quốc Gia Cát Bà
Vườn Quốc gia Cát Bà là điểm du lịch hấp dẫn không thể bỏ qua khi bạn khám phá Động Trung Trang. Với diện tích rộng lớn trải dài trên phần lớn đảo Cát Bà, khu bảo tồn thiên nhiên này là nơi sinh sống của hơn 1.500 loài thực vật cùng nhiều loài động vật quý hiếm. Nổi bật nhất phải kể đến Voọc đầu trắng Cát Bà – một trong những loài linh trưởng nguy cấp và quý hiếm nhất thế giới.
Từ Động Trung Trang, du khách dễ dàng tiếp cận các tuyến đường mòn trekking trong Vườn Quốc gia Cát Bà. Một trong những tuyến đường đi bộ phổ biến dài khoảng 6km, xuyên qua các hệ sinh thái đa dạng từ rừng nguyên sinh xanh mướt đến những thung lũng đá vôi độc đáo. Trên hành trình này, bạn sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng nhiều loài chim, bướm và thực vật đặc trưng của vùng đảo.
Đỉnh Ngu Lam, điểm cao nhất của Vườn Quốc gia với độ cao 386m so với mực nước biển, là địa điểm lý tưởng để ngắm toàn cảnh quần đảo Cát Bà và vịnh Lan Hạ thơ mộng. Mặc dù đoạn đường leo núi khá thử thách, nhưng cảnh quan tuyệt đẹp tại đây chắc chắn sẽ khiến bạn cảm thấy công sức bỏ ra thật xứng đáng.
Ngoài ra, Trung tâm nghiên cứu và bảo tồn động vật hoang dã trong khu vực cũng là điểm tham quan bổ ích, giúp du khách hiểu hơn về các chương trình bảo vệ Voọc đầu trắng và những loài động vật quý hiếm khác tại Cát Bà, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên và đa dạng sinh học.
6.2 Ghé thăm Vịnh Lan Hạ và các điểm du lịch gần đó
Vịnh Lan Hạ được xem là một trong những vịnh biển đẹp nhất khu vực miền Bắc Việt Nam với hơn 300 đảo đá vôi lớn nhỏ nổi bật trên mặt nước xanh biếc. Sau khi khám phá Động Trung Trang, du khách nên dành thời gian trải nghiệm vẻ đẹp tự nhiên của vịnh Lan Hạ thông qua các tour thuyền kayak hoặc du thuyền tham quan để tận hưởng trọn vẹn cảnh sắc tuyệt vời nơi đây.
Vịnh còn sở hữu nhiều bãi biển nhỏ ẩn mình giữa các cụm đảo đá vôi, tạo nên không gian riêng tư và yên bình. Bãi Cát Cò và bãi Cát Dứa là hai điểm đến nổi bật với bờ cát trắng mịn cùng làn nước trong xanh, thích hợp cho hoạt động tắm biển và nghỉ dưỡng thư giãn.
Ngoài ra, du khách có thể khám phá làng chài Việt Hải – ngôi làng nằm biệt lập giữa rừng núi hoang sơ của đảo Cát Bà. Từ trung tâm thị trấn, bạn có thể đi thuyền đến cảng Bèo, sau đó trekking khoảng 5-6km qua rừng nguyên sinh để đến làng. Tại đây, bạn sẽ được hòa mình vào cuộc sống giản dị của ngư dân địa phương và thưởng thức các món hải sản tươi ngon đặc trưng.
6.3 Kết hợp xem show “Bản giao hưởng Đảo Xanh”
Ngày 21/5/2025, tại vịnh trung tâm Cát Bà (Hải Phòng), sự kiện nghệ thuật đỉnh cao mang tên “Bản giao hưởng Đảo Xanh – Symphony of the Green Island” đã chính thức được vinh danh trong sách Kỷ lục Guinness Thế giới với hai kỷ lục độc đáo: “Màn trình diễn Jetski bắn pháo hoa có đội hình lớn nhất hành tinh” và “Số vòng nhào lộn flyboard nhiều nhất trong 1 phút” do vận động viên nổi tiếng Tomasz Kubik thực hiện.
“Bản giao hưởng Đảo Xanh” là sự kiện nghệ thuật quy mô quốc tế, kết hợp giữa thể thao mạo hiểm, âm nhạc sống động và công nghệ trình diễn ánh sáng tiên tiến. Sân khấu của show được thiết kế nổi trên mặt biển với diện tích lên tới 50.000m². Gần 40 vận động viên quốc tế đồng diễn trên nền nhạc hiện đại, cùng với Jetski, Flyboard, Jetsurf, pháo hoa, pháo nước, ánh sáng laser và hiệu ứng đặc biệt, tạo nên một đại tiệc mãn nhãn, giàu cảm xúc và độc đáo chưa từng có.
“Bản giao hưởng Đảo Xanh” không chỉ là một show nghệ thuật đơn thuần mà còn là một trải nghiệm đáng nhớ, đưa du khách đến gần hơn với vẻ đẹp kỳ vĩ của vịnh biển Cát Bà. Đây là điểm nhấn mới trong hành trình khám phá Hải Phòng, kết hợp giữa du lịch biển đảo, văn hóa – nghệ thuật và sự kiện tầm cỡ quốc tế. Hãy đặt vé sớm để không bỏ lỡ cơ hội được trở thành một phần của khoảnh khắc lịch sử này.
Kết hợp xem show “Bản giao hưởng Đảo Xanh” (Ảnh: Sưu tầm)
Gần Động Trung Trang, đảo Khỉ cũng là điểm tham quan thú vị không thể bỏ qua. Đảo là nơi cư trú của hàng trăm con khỉ hoang dã thân thiện. Du khách có thể quan sát và chụp ảnh cùng những chú khỉ đáng yêu, nhưng cần lưu ý giữ cẩn thận đồ đạc vì chúng đôi khi rất nghịch ngợm và có thể lấy đồ của bạn.
Ghé thăm Vịnh Lan Hạ và các điểm du lịch gần đó (Ảnh: Sưu tầm)
Động Trung Trang không chỉ là kỳ quan thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn là bảo tàng sống lưu giữ nhiều giá trị văn hóa và lịch sử đặc trưng của đảo Cát Bà. Với hệ thống nhũ đá phong phú, không gian huyền ảo cùng những câu chuyện truyền thuyết ly kỳ, động Trung Trang trở thành điểm tham quan không thể thiếu trong hành trình khám phá Cát Bà. Hãy lên kế hoạch chi tiết và chuẩn bị đầy đủ để tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp hùng vĩ và nét độc đáo của thiên nhiên nơi đây.
