1. Vị trí và cách di chuyển đến Đình đá Tiên Phong

Tọa lạc tại thôn An Mông, phường Tiên Sơn, tỉnh Ninh Bình (Hà Nam cũ), Đình đá Tiên Phong nằm trên vùng đất phì nhiêu của đồng bằng sông Hồng. Với vị trí thuận lợi cách Hà Nội khoảng 1 tiếng di chuyển, di tích này trở thành điểm đến dễ dàng tiếp cận cho du khách khắp mọi miền.

Đình đá Tiên Phong mang vẻ đẹp trầm mặc, cổ kính. (Nguồn: Sưu tầm)

1.1 Cách di chuyển từ Hà Nội

Từ Hà Nội, du khách có nhiều lựa chọn phương tiện để đến Đình đá Tiên Phong, trong đó ô tô cá nhân là cách thuận tiện và chủ động nhất. Hành trình bắt đầu theo cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ, rồi nhập vào Quốc lộ 1A. Đến thị trấn Đồng Văn cũ (nay thuộc phường Đồng Văn) rẽ theo đường 60A đi 7 km về thị trấn Hòa Mạc cũ (nay thuộc phường Duy Tiên), rẽ theo đường 60B đi 6km về Điệp Sơn rồi theo đường liên xã 3km là tới đình.

Ngoài ra, nếu đi bằng xe khách, du khách có thể bắt xe tại bến Giáp Bát hoặc Nước Ngầm với giá vé dao động từ 90.000 - 170.000 VNĐ để về bến xe Phủ Lý. Từ đây, bạn có thể gọi taxi hoặc xe ôm để đi thêm khoảng 10km nữa đến điểm tham quan, chi phí dao động khoảng 80.000 – 100.000 VNĐ.

1.2 Cách di chuyển từ các tỉnh khác

Đối với du khách xuất phát từ Nam Định cũ hoặc Ninh Bình cũ, bạn chỉ cần di chuyển theo Quốc lộ 1A hướng Bắc, với quãng đường ngắn nên thời gian đi khoảng 1 – 1,5 giờ là có thể đến Hà Nam cũ. Nếu khởi hành từ Hòa Bình cũ và các tỉnh phía Tây, lựa chọn tuyến Quốc lộ 21B sẽ là lộ trình thuận lợi nhất để tới thẳng trung tâm tỉnh. Trong khi đó, du khách đến từ khu vực Đông Bắc như Hải Dương cũ hay Hải Phòng cũ có thể đi theo Quốc lộ 38 hoặc lựa chọn cao tốc Hà Nội – Ninh Bình nhằm rút ngắn đáng kể thời gian di chuyển.

2. Kiến trúc độc đáo của Đình đá Tiên Phong

Điểm độc đáo khiến Đình đá Tiên Phong trở thành công trình kiến trúc hiếm có chính là việc toàn bộ ngôi đình được xây dựng từ đá nguyên khối. Khác biệt hoàn toàn với các ngôi đình truyền thống chủ yếu dùng gỗ, nơi đây thể hiện tầm nhìn táo bạo cùng kỹ thuật thi công bậc thầy của cha ông xưa.

Cấu trúc đình được thiết kế theo kiểu chữ Công với ba tòa chính: tiền đường, đệ nhị và chính tấm. Trong đó, tòa tiền đường nổi bật khi toàn bộ từ tường, cột cho đến hệ mái đều làm bằng đá. Các khối đá được ghép khít hoàn hảo, tạo nên sự kiên cố, vững chắc và trường tồn cùng năm tháng.

Điểm nhấn nghệ thuật tại Đình đá Tiên Phong chính là những mảng chạm khắc tinh xảo. Các họa tiết long, ly, quy, phụng, hoa lá và sóng nước đều được điêu khắc tỉ mỉ, mang lại độ sắc nét ấn tượng. Không gian rộng thoáng, trầm mặc nhưng gần gũi, hài hòa với cảnh sắc đồng quê, góp phần tôn vinh giá trị lịch sử, văn hóa đặc biệt của ngôi đình đá cổ.

3. Câu chuyện lịch sử về Nguyệt Nga công chúa

3.1. Nữ tướng thời Hai Bà Trưng

Theo dòng chảy lịch sử oai hùng của dân tộc, tên tuổi Nguyệt Nga công chúa gắn liền với cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng. Bà không chỉ là một nữ tướng kiên trung, một lòng phò tá Hai Bà dựng cờ khởi nghĩa, mà còn là người đã truyền dạy cho dân làng nghề trồng dâu, nuôi tằm, góp phần làm nên cuộc sống ấm no nơi quê hương. Trải qua bao thế kỷ, hình ảnh vị nữ anh hùng vẫn được lưu truyền trong sử sách và trong ký ức của người dân địa phương, như một biểu tượng của khí phách và lòng yêu nước.

3.2. Ý nghĩa tâm linh

Trong tâm thức người dân Duy Tiên xưa (nay thuộc Ninh Bình), Nguyệt Nga công chúa không chỉ là một vị nữ tướng anh hùng mà còn là bậc thánh nhân che chở cho dân làng. Người dân tin rằng sự hiển linh của bà luôn hiện diện, phù hộ để mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt và cuộc sống yên vui.

Trải qua bao biến thiên lịch sử, hình ảnh Nguyệt Nga công chúa vẫn được khắc ghi như điểm tựa tinh thần vững chắc. Bà trở thành biểu tượng của lòng trung trinh, dũng cảm, đồng thời cũng là hiện thân của sự chở che, bao bọc mà cộng đồng gửi gắm niềm tin. Với người dân nơi đây, nhắc đến Nguyệt Nga công chúa là nhắc đến niềm tự hào quê hương, là sự gắn kết thiêng liêng giữa quá khứ và hiện tại, giữa anh linh tiền nhân và cuộc sống hôm nay.

Người dân dâng hương tưởng nhớ Nguyệt Nga công chúa. (Nguồn: Sưu tầm)

4. Lễ hội vồ cầu đầu xuân tại Đình đá Tiên Phong

4.1. Thời gian tổ chức lễ hội

Lễ hội Đình đá Tiên Phong diễn ra từ mùng 6 đến mùng 8 tháng Giêng âm lịch. Đây là thời điểm cả làng vẫn còn ngập tràn trong không khí Tết, cờ hoa rực rỡ, mọi người hân hoan đón chào những ngày đầu năm mới. Khi tiếng trống hội vang lên, trai gái, già trẻ trong làng nô nức kéo nhau về đình, ai cũng mang theo niềm hân hoan, vừa để tham dự ngày hội lớn, vừa để cầu mong một năm mới bình an, ấm no.

Khoảnh khắc đầu năm này không chỉ gợi nên không khí đoàn viên, sum họp, mà còn mang ý nghĩa thiêng liêng: đất trời giao hòa, vạn vật sinh sôi, con người gửi gắm bao ước vọng cho tương lai. Chính vì vậy, lễ hội Đình đá đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân nơi đây, là nét đẹp văn hóa được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

4.2. Nghi thức và hoạt động trong lễ hội

Ba ngày lễ hội được chia thành phần lễ và phần hội. Mở đầu là các nghi lễ trang nghiêm như tế thần, dâng hương tưởng nhớ công chúa Nguyệt Nga và cầu mong bình an cho dân làng. Tiếp đó là lễ rước kiệu, lễ tế Thần Nông với những nghi thức truyền thống như dâng rượu, đọc sớ, rồi cả nghi thức ra đồng cấy lúa, trồng hom dâu tượng trưng cho ước vọng mùa màng bội thu.

Sau phần lễ trang nghiêm, cả làng lại tưng bừng bước vào phần hội. Sân đình rộn rã với trò vật cầu – nơi trai làng thi thố sức mạnh trong tiếng reo hò cổ vũ không ngớt. Trên dòng sông Châu, những chiếc thuyền rồng rẽ sóng lao đi trong nhịp trống dồn dập, khung cảnh náo nhiệt, cuốn hút khiến ai chứng kiến cũng phải hòa chung niềm vui, sự hào hứng.

Lễ hội Đình đá Tiên Phong không chỉ là dịp tưởng nhớ tiền nhân, mà còn là ngày hội lớn để cộng đồng gắn kết, để du khách gần xa cảm nhận rõ nét văn hóa và sức sống tràn đầy của vùng quê Hà Nam cũ (nay thuộc tỉnh Ninh Bình).

5. Kinh nghiệm du lịch Đình đá Tiên Phong Hà Nam

5.1. Thời điểm lý tưởng để tham quan

Đình đá Tiên Phong là điểm đến mà du khách có thể ghé thăm quanh năm, bởi mỗi mùa nơi đây đều mang một vẻ đẹp rất riêng. Mùa xuân, đặc biệt là dịp Tết Nguyên đán, ngôi đình trở nên rộn ràng hơn bao giờ hết với không khí lễ hội truyền thống, tiếng trống hội vang vọng và dòng người nô nức về dự hội. Tiết trời mát mẻ, dễ chịu cũng khiến hành trình tham quan thêm phần thoải mái.

Sang mùa hè, khung cảnh quanh đình khoác lên màu xanh ngút ngàn của lúa non, tạo cảm giác tươi mát, yên bình giữa cái nắng vàng rực rỡ. Đến mùa thu, bức tranh lại đổi sắc với những cánh đồng lúa chín vàng óng, bầu trời cao trong, không khí trong lành – tất cả khiến không gian thêm phần lãng mạn và thơ mộng. Ngay cả mùa đông, khi tiết trời se lạnh, ngôi đình đá cổ kính vẫn giữ được nét trầm mặc, tĩnh lặng, gợi cảm giác thiêng liêng và bình yên cho những ai ghé thăm.

Có thể nói, dù vào bất cứ thời điểm nào trong năm, Đình đá Tiên Phong cũng đem đến cho du khách những trải nghiệm đáng nhớ, vừa là hành trình khám phá kiến trúc đá độc đáo, vừa là cơ hội hòa mình vào vẻ đẹp bình dị của làng quê Bắc Bộ.

5.2. Lưu ý khi đến thăm đình

Khi đến tham quan Đình đá Tiên Phong, du khách nên chú ý lựa chọn trang phục lịch sự, kín đáo để thể hiện sự tôn kính với không gian thờ tự linh thiêng. Hạn chế mặc quần short, áo hai dây hoặc các loại trang phục quá hở hang, tránh gây phản cảm trong chốn tâm linh.

Lưu ý ăn mặc kín đáo, thanh lịch khi đi lễ tại đình. (Nguồn: Sưu tầm)

Bên cạnh đó, việc giữ gìn vệ sinh và bảo vệ di tích là trách nhiệm chung của mỗi người. Du khách tuyệt đối không vẽ bậy, khắc tên lên các mảng tường đá hay có những hành vi làm ảnh hưởng đến giá trị kiến trúc cổ. Nếu có kế hoạch ghé thăm vào mùa lễ hội Đình đá Tiên Phong, bạn nên đặt chỗ nghỉ sớm và chuẩn bị phương án di chuyển cụ thể, bởi lượng khách đổ về rất đông trong những ngày này.

6. Các địa điểm tham quan gần Đình đá Tiên Phong

6.1. Khu du lịch Tam Chúc – Chùa Tam Chúc

Cách Đình đá Tiên Phong chừng 30 km, khu du lịch Tam Chúc được ví như “thiên đường tâm linh” giữa lòng miền Bắc. Quần thể chùa Tam Chúc nổi bật với quy mô bề thế, kiến trúc uy nghiêm, tọa lạc giữa khung cảnh sơn thủy hữu tình. Một bên là núi non trùng điệp, một bên là mặt hồ mênh mang xanh biếc. Đến đây, du khách không chỉ được chiêm bái, hành hương mà còn có dịp thả hồn vào thiên nhiên khoáng đạt, tận hưởng sự tĩnh tại và an yên hiếm có.

Ghé thăm và chiêm ngưỡng cảnh non nước hữu tình tại chùa Tam Chúc. (Nguồn: Sưu tầm)

6.2. Đền Lảnh Giang

Cách Đình đá Tiên Phong chỉ khoảng 17 km, Đền Lảnh Giang là một trong những di tích nổi tiếng gắn liền với tín ngưỡng thờ Chử Đồng Tử và công chúa Tiên Dung. Ngôi đền cổ kính tọa lạc bên bờ sông Hồng, mang trong mình vẻ đẹp yên bình và đầy thơ mộng. Sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc truyền thống và cảnh quan sông nước hữu tình đã tạo nên bức tranh thiên nhiên độc đáo, thu hút đông đảo du khách thập phương cũng như người hành hương tìm về chiêm bái.

6.3. Làng dệt lụa Nha Xá

Chỉ cách Đình đá Tiên Phong khoảng 17km, làng nghề Nha Xá từ lâu đã nổi tiếng với truyền thống dệt lụa tơ tằm có lịch sử hàng trăm năm. Khi ghé thăm, du khách không chỉ được tận mắt chứng kiến quy trình dệt lụa thủ công tinh xảo tại các xưởng sản xuất, mà còn có cơ hội tìm hiểu về bí quyết gìn giữ nghề truyền thống qua nhiều thế hệ. Đây cũng là điểm dừng chân lý tưởng để mua sắm lụa tơ tằm cao cấp và những món quà lưu niệm độc đáo, đậm đà bản sắc văn hóa Việt.

6.3 Kết hợp khám phá Sun World Ha Nam

Sun World Ha Nam là tổ hợp giải trí hiện đại vừa mới ra mắt tại khu vực này. Nơi đây hứa hẹn mang đến cho du khách những trải nghiệm mới mẻ và hấp dẫn. Việc kết hợp chuyến tham quan Đình đá Tiên Phong cùng vui chơi tại Sun World sẽ tạo nên một hành trình đa sắc màu: vừa khám phá giá trị di sản văn hóa, vừa tận hưởng thế giới giải trí hiện đại đầy sôi động.

Tận hưởng những phút giây thư giãn tại Sun World Ha Nam. (Nguồn: Sưu tầm)

Đình đá Tiên Phong là minh chứng sống động cho tài năng kiến trúc và lòng thành kính của tổ tiên. Hãy dành thời gian khám phá viên ngọc kiến trúc cổ này để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp văn hóa và tâm linh đặc sắc của vùng đất Hà Nam cũ (nay thuộc tỉnh Ninh Bình).