1. Giới thiệu về đền thờ Mai An Tiêm

1.1. Vị trí địa lý và đường đi đến đền thờ Mai An Tiêm

Đền thờ Mai An Tiêm nằm tại xã Nga An, tỉnh Thanh Hóa, cách trung tâm Thanh Hóa gần 50 km về hướng Đông Bắc. Vùng đất này nổi bật với truyền thống trồng dưa hấu lâu đời, đồng thời là nơi khởi nguồn của loại quả đặc sản này.

Đền thờ Mai An Tiêm nằm tại xã Nga An - Vùng đất nổi bật với truyền thống trồng dưa hấu. (Nguồn: Sưu tầm)

Từ trung tâm Thanh Hóa, du khách chỉ cần khoảng 1 giờ di chuyển bằng ô tô hoặc xe máy là tới nơi. Tuyến đường từ Hà Nội đến đền đã được nâng cấp đáng kể. Sau khi đi dọc tuyến quốc lộ 1A, du khách chuyển hướng vào Quốc lộ 10 về phía Thanh Hóa, qua xã Nga Sơn và tiếp tục di chuyển tới xã Nga An.

Trên các tuyến đường, hệ thống biển chỉ dẫn đến đền thờ Mai An Tiêm được đặt rõ ràng, giúp du khách dễ dàng xác định lộ trình. Đường giao thông đã được mở rộng, tạo điều kiện thuận lợi cho cả xe khách lẫn phương tiện cá nhân khi đến tham quan.

1.2. Truyền thuyết Mai An Tiêm và ý nghĩa lịch sử

Câu chuyện về Mai An Tiêm là một trong những truyền thuyết chạm đến trái tim của nhiều thế hệ trong văn hóa Việt Nam. Ông vốn là con nuôi được Vua Hùng quý trọng. Tuy nhiên, do bị những người xấu lợi dụng, nói với vua sai sự thật về sự thật thà, chính trực trong việc bày tỏ quan điểm về những của cải được vua ban cho nên gia đình Mai An Tiêm đã bị đày ra đảo.

Ở nơi hoang vu này, Mai An Tiêm cùng gia đình đã đối mặt với muôn vàn thử thách để sinh tồn. Nhặt được những hạt giống lạ do chim mang tới, ông kiên trì trồng trọt và chăm sóc. Khi vụ thu hoạch đầu tiên cho ra những quả dưa hấu chín đỏ, ông đã gửi chúng ra biển với hy vọng ai nhận được sẽ biết đến thành quả lao động của mình. Chính từ đây, dưa hấu được truyền bá rộng rãi, và Mai An Tiêm cũng được vua nhận lại về triều.

Truyền thuyết này gửi gắm thông điệp về tinh thần tự lực, ý chí vượt qua khó khăn và sự sáng tạo miệt mài trong lao động. Mai An Tiêm trở thành biểu tượng cho triết lý “của biếu là của lo, của cho là của nợ”, nêu bật giá trị của thành quả do chính mình làm ra. Từ đó, quả dưa hấu gắn liền với tinh thần đổi mới, năng động và sáng tạo của người Việt.

2. Kiến trúc và cảnh quan đền thờ Mai An Tiêm

2.1. Lối kiến trúc đặc trưng - Hình chữ Đinh và không gian tâm linh

Đền thờ Mai An Tiêm được thiết kế theo phong cách kiến trúc truyền thống Việt Nam. (Nguồn: Sưu tầm)

Đền thờ Mai An Tiêm được thiết kế theo phong cách kiến trúc truyền thống Việt Nam với bố cục hình chữ Đinh đặc trưng, tựa lưng vào núi Đồng Cổ sừng sững. Công trình bao gồm hai khu vực chính: phần tiền bái rộng rãi năm gian và hậu cung linh thiêng ba gian thờ tự.

Phần tiền bái mở rộng, tạo không gian thích hợp để đón tiếp du khách cũng như tổ chức các hoạt động lễ hội. Mái đền uốn cong duyên dáng, điểm xuyết hoa văn rồng phượng tinh tế, thể hiện nét đặc sắc của kiến trúc vùng Thanh. Những cột trụ được chạm khắc tỉ mỉ làm tăng vẻ trang trọng và uy nghiêm của ngôi đền.

Hậu cung là nơi linh thiêng nhất, đặt bài vị của thân phụ, thân mẫu Mai An Tiêm và tượng thờ ông trong tư thế tay cầm quả dưa hấu đỏ rực, tượng trưng cho công lao khai mở nghề trồng dưa hấu. Không gian này luôn giữ nét thanh tịnh và trang nghiêm, phù hợp cho các nghi thức cầu bình an, may mắn.

2.2. Không gian xung quanh và cảnh sắc thiên nhiên

Vị trí của đền thờ Mai An Tiêm được chọn lựa hài hòa, nằm dưới chân núi Đồng Cổ và nhìn ra những cánh đồng dưa hấu xanh mướt trải dài. Sự kết hợp giữa di tích cổ kính và thiên nhiên tươi đẹp tạo nên khung cảnh nên thơ, cuốn hút nhiều du khách.

Hướng đông của đền là núi với vách đá dựng đứng, nơi còn lưu giữ nhiều áng thơ cổ về ngọn núi như ngọn hải đăng của cửa Thần Phù. Hướng tây là những bãi đất từng thuộc vườn dưa của dòng họ Mai An Tiêm xưa, ngày nay vẫn ngập tràn sắc xanh của những luống dưa hấu mới trồng.

Khuôn viên đền được bao bọc bởi hàng cây rợp bóng, tạo không gian mát mẻ để du khách nghỉ ngơi. Các lối đi lát gạch cổ, sân rộng thoáng và tiểu cảnh nhỏ đều là nơi lý tưởng để lưu lại những khoảnh khắc đẹp. Đặc biệt, khi vào mùa dưa hấu, cảnh sắc quanh đền ngập tràn màu xanh và đỏ nổi bật, là điểm hấp dẫn để du khách ghi lại những bức ảnh kỷ niệm.

3. Hành trình di chuyển đến đền thờ Mai An Tiêm

3.1. Di chuyển từ Hà Nội, Thanh Hóa tới Nga An

Du khách khởi hành từ Hà Nội có thể lựa chọn xe khách tuyến Hà Nội - Nga Sơn xuất phát từ bến xe Mỹ Đình. Thời gian di chuyển kéo dài từ 2,5 đến 3 giờ, với giá vé trong khoảng 170.000-300.000 VNĐ tùy loại xe. Nhiều nhà xe có uy tín như Vân Anh, Bình Hoài phục vụ tuyến này đều đặn.

Hành trình di chuyển từ Hà Nội tới đền thờ Mai An Tiêm. (Nguồn: Google Maps)

Nếu chọn phương tiện cá nhân, tuyến đường từ Hà Nội đến đền thờ Mai An Tiêm đã được cải thiện đáng kể. Theo Quốc lộ 10 qua Ninh Bình rồi vào Thanh Hóa, tổng chiều dài khoảng 140 km, mất khoảng 2,5 giờ lái xe cho ô tô.

Từ trung tâm Thanh Hóa, du khách có thể đi xe bus nội tỉnh hoặc taxi tới huyện Nga Sơn. Tuyến xe bus Thanh Hóa - Nga Sơn hoạt động thường xuyên từ sáng sớm đến tối, với giá vé 30.000-50.000 VNĐ. Ngoài ra, taxi và dịch vụ xe ôm công nghệ phát triển mạnh, đáp ứng nhu cầu di chuyển linh hoạt của du khách.

3.2. Di chuyển nội tỉnh, chỉ đường đến đền thờ

Khi đã tới xã Nga Sơn, việc đến xã Nga An để thăm đền thờ Mai An Tiêm trở nên thuận tiện hơn. Từ bến xe Nga Sơn, du khách có thể thuê xe ôm hoặc đi xe bus nội huyện.

Quãng đường từ thị trấn Nga Sơn đến đền dài khoảng 10 km với hệ thống đường xá đã được nâng cấp. Dọc tuyến đường có nhiều biển chỉ dẫn "Đền thờ Mai An Tiêm", giúp du khách tự lái xe dễ dàng xác định hướng đi. Những bãi dưa hấu xanh mướt bên đường cũng là dấu hiệu nhận biết bạn đang đi đúng lộ trình.

Trong dịp lễ hội, chính quyền địa phương thường tổ chức xe buýt miễn phí từ xã Nga Sơn đến đền nhằm tạo thuận lợi cho du khách. Ngoài ra, xe điện du lịch và xe ôm cũng tập trung đông ở khu vực bến xe, sẵn sàng phục vụ du khách với chi phí hợp lý.

4. Lễ hội Mai An Tiêm và trải nghiệm văn hóa đặc sắc

4.1. Hoạt động văn hóa, nghệ thuật, trò chơi lễ hội

Lễ hội đền thờ Mai An Tiêm được tổ chức vào ngày 12-14 tháng 3 âm lịch hàng năm, thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương. Phần lễ bắt đầu với nghi thức rước kiệu đi từ làng Văn Đức tới đền trên con đường làng yên bình, tạo nên bầu không khí trang nghiêm, linh thiêng.

Nghi lễ trọng tâm là dâng hương, đọc văn tế ca ngợi công lao của Mai An Tiêm trong việc mở mang nghề trồng dưa hấu. Các bậc cao niên địa phương sẽ dẫn dắt các nghi lễ truyền thống, kể lại hành trình kiên cường của Mai An Tiêm. Những lời khấn cầu về mùa màng thuận lợi, gia đình an khang được gửi gắm trong không gian đầy tôn kính.

Phần hội diễn ra tưng bừng với chương trình nghệ thuật chủ đề "Mai An Tiêm dâng cho đời quả ngọt". Du khách có dịp thưởng thức làn điệu dân ca xứ Thanh, các tiết mục múa truyền thống, cùng cuộc thi trồng dưa hấu sôi động giữa các gia đình nông dân. Trò chơi dân gian như ném còn, kéo co, bịt mắt bắt dê mang lại tiếng cười, tạo nên không khí vui tươi cho mọi lứa tuổi.

4.2. Ý nghĩa lễ hội Mai An Tiêm với cộng đồng

Lễ hội không chỉ là sự kiện văn hoá mà còn có vai trò lớn trong giáo dục truyền thống và gắn kết cộng đồng. Đây là dịp người dân địa phương tưởng nhớ công lao của Mai An Tiêm trong việc biến vùng đất hoang vu thành một nơi trù phú với những cánh đồng dưa hấu bạt ngàn.

Lễ hội là dịp người dân địa phương tưởng nhớ công lao của Mai An Tiêm. (Nguồn: Sưu tầm)

Lễ hội góp phần nối kết các thế hệ, giúp thanh thiếu niên hiểu rõ hơn về lịch sử quê hương, tiếp nối tinh thần kiên cường của tổ tiên. Qua những hoạt động trải nghiệm trồng dưa, các em nhỏ học được bài học về sự kiên nhẫn, sáng tạo trong lao động và ý chí vượt lên khó khăn. Giá trị nhân văn của truyền thống được truyền tải một cách sống động và gần gũi nhất.

Đền thờ Mai An Tiêm trong mùa lễ hội cũng trở thành điểm hội ngộ của cộng đồng người Việt khắp nơi, kể cả những người xa quê hương trở về. Không khí đoàn kết, sẻ chia của lễ hội góp phần vun đắp niềm tự hào dân tộc và giữ gìn bản sắc truyền thống.

5. Trải nghiệm thú vị khi tham quan đền thờ Mai An Tiêm

5.1. Tham quan di tích, check-in cảnh đẹp

Bức tượng Mai An Tiêm cầm quả dưa hấu ở hậu cung cũng là điểm thu hút nhiều du khách đến ghi hình. (Nguồn: Sưu tầm)

Đền thờ Mai An Tiêm có nhiều góc chụp ảnh lý tưởng, phù hợp với du khách yêu thích lưu giữ những khoảnh khắc đẹp. Không gian tiền bái với mái đền cong, các cột trụ hoa văn tỉ mỉ là phông nền nổi bật cho những bức ảnh mang đậm nét văn hóa truyền thống. Bức tượng Mai An Tiêm cầm quả dưa hấu ở hậu cung cũng là điểm thu hút nhiều du khách đến ghi hình.

Cổng đền với kiến trúc cổ kính, các bia đá cùng khung cảnh cánh đồng dưa hấu trải dài sau đền tạo nên những bức hình ấn tượng. Vào mùa dưa chín, sắc xanh của lá dưa nổi bật trên nền đỏ rực của quả tạo thành sự điểm xuyến đầy cuốn hút.

Khi tham quan di tích, du khách còn có dịp tìm hiểu về lịch sử thông qua hệ thống tranh, bia ký đặt trong khuôn viên. Tuy nhiên, khi đến nơi tâm linh, nên lựa chọn trang phục kín đáo, giữ yên lặng và hạn chế chụp ảnh tại khu vực hậu cung để thể hiện sự tôn trọng không gian linh thiêng, từ đó có được trải nghiệm bình an, may mắn trong chuyến đi.

5.2. Giao lưu nghề trồng dưa hấu truyền thống

Một trải nghiệm đặc biệt tại đền thờ Mai An Tiêm là được giao lưu với nông dân địa phương về kỹ thuật trồng dưa hấu truyền thống. Du khách có thể tận tay tham gia các công đoạn từ gieo hạt, chăm sóc cây non đến lúc thu hoạch những quả dưa đỏ mọng.

Dưa hấu An Tiêm có những nét riêng: vỏ xanh đậm, ruột đỏ tươi, vị ngọt thanh và ít hạt. Nông dân tại đây sẵn sàng chia sẻ bí quyết từ khâu chọn đất, chọn thời vụ đến cách chăm sóc để đạt năng suất và chất lượng tốt nhất.

Du khách còn được mua trực tiếp những quả dưa tươi ngon mang về làm quà. Nghề trồng dưa hấu không chỉ là nét đẹp văn hóa mà còn là nguồn sống của nhiều gia đình quanh đền, góp phần phát triển kinh tế và gìn giữ truyền thống từ bao đời.

6. Kinh nghiệm, lưu ý khi du lịch đền thờ Mai An Tiêm

6.1. Gợi ý lịch trình 1 ngày kết hợp tham quan khác tại Nga An - Thanh Hóa

Hành trình đến đền thờ Mai An Tiêm có thể kết hợp khám phá trọn vẹn vùng đất Nga Sơn chỉ trong một ngày. Khởi đầu từ 7h sáng, du khách nên đến đền để dâng hương, tìm hiểu truyền thuyết và chiêm ngưỡng kiến trúc cổ.

Sau khoảng 9h30, hãy trải nghiệm thực tế tại các cánh đồng dưa gần đền, cùng người dân nhận biết và thu hoạch dưa hấu, tìm hiểu quy trình chăm sóc cây trồng, đồng thời chụp ảnh với khung cảnh thiên nhiên xanh tươi.

Buổi trưa là thời điểm thích hợp để dừng chân, thưởng thức dưa hấu tươi, canh cá rô đồng, bánh răng bừa tại các quán nhỏ quanh đền. Buổi chiều, du khách có thể tiếp tục hành trình đến động Từ Thức để khám phá hang động kỳ ảo, hoặc ghé thăm chùa Hàn Sơn để tìm hiểu thêm về nét văn hóa tâm linh của vùng đất Thanh Hóa.

Huyền tích Am Tiên được kỳ vọng sẽ trở thành biểu tượng văn hóa tín ngưỡng mới của Thanh Hóa. (Nguồn: Sưu tầm)

Trong tương lai, hành trình này có thể mở rộng thêm điểm đến Huyền tích Am Tiên, dự án du lịch tâm linh đang được xây dựng tại khu vực núi Nưa, được kỳ vọng sẽ trở thành biểu tượng văn hóa tín ngưỡng mới của Thanh Hóa. Khi hoàn thiện, nơi đây hứa hẹn mang đến không gian chiêm bái và trải nghiệm tinh thần độc đáo, góp phần làm phong phú thêm tuyến du lịch văn hóa - lịch sử của vùng đất này.

6.2. Lưu ý về trang phục, tập tục khi đi lễ

Khi đến đền thờ Mai An Tiêm tham dự lễ hội hoặc thực hiện nghi thức tâm linh, du khách nên lựa chọn trang phục lịch sự. Áo dài truyền thống hoặc sơ mi tay dài, quần âu, váy dài là phương án phù hợp. Cần tránh mặc áo sát nách, váy hoặc quần quá ngắn khi vào khu vực đền.

Trong lễ dâng hương, du khách phải rửa tay sạch sẽ, giữ tư thế nghiêm túc, không đặt tiền lẻ lên tượng thờ mà nên bỏ vào hòm công đức. Trong quá trình hành lễ, nên giữ thái độ nghiêm trang, tránh cười nói lớn tiếng.

Đặc biệt, không nên chụp ảnh tự sướng trong khu vực hậu cung, nhất là khi đang diễn ra nghi lễ. Việc tôn trọng tín ngưỡng và nét đẹp văn hóa địa phương sẽ để lại dấu ấn tốt đẹp và mang lại cảm giác bình yên cho chính du khách.

6.3. Tips chụp ảnh và mua quà lưu niệm

Đền thờ Mai An Tiêm là địa điểm lý tưởng dành cho những ai đam mê chụp ảnh. Thời điểm đẹp nhất để chụp ảnh là sáng sớm từ 6h đến 7h và chiều từ 17h đến 18h, khi ánh sáng nhẹ nhàng, tạo hiệu ứng tự nhiên cho bức hình. Cổng đền mái cong, vườn hoa xinh xắn, cùng đồng dưa hấu ngoài trời đều là bối cảnh tuyệt vời cho những bức ảnh ấn tượng.

Bia đá cổ ghi chú lịch sử đền, tranh thêu truyền thuyết Mai An Tiêm cũng là điểm nhấn mang giá trị văn hóa sâu sắc trong từng khung hình. Du khách nên tận dụng ánh sáng tự nhiên, hạn chế dùng đèn flash khi chụp trong khuôn viên đền.

Về quà tặng, dưa hấu Mai An Tiêm tươi ngon là lựa chọn hàng đầu dành tặng gia đình, bạn bè. Ngoài ra, các sản phẩm thủ công làm từ hạt dưa như tràng hạt, móc khóa hay tranh thêu tay với hình ảnh Mai An Tiêm cũng rất được yêu thích. Khu vực quanh đền còn bày bán nhiều đặc sản như bánh răng bừa, kẹo dừa Nga Sơn với mức giá hợp lý.

Đền thờ Mai An Tiêm thực sự là điểm đến đặc biệt kết hợp hoàn hảo giữa giá trị tâm linh, lịch sử và trải nghiệm văn hóa độc đáo. Hành trình khám phá nơi đây không chỉ mang lại những khoảnh khắc thư giãn mà còn truyền cảm hứng về tinh thần vượt khó, sáng tạo trong cuộc sống. Hãy lên kế hoạch ghé thăm đền để trải nghiệm trọn vẹn vẻ đẹp văn hóa Nga Sơn và chia sẻ cảm nhận của bạn!