1. Vị trí, kiến tạo và ý nghĩa của núi Trường Lệ Sầm Sơn
1.1. Vị trí địa lý, địa hình và quy mô núi Trường Lệ Sầm Sơn
Núi Trường Lệ là một dãy núi đá hoa cương diệp thạch nằm dọc theo bờ biển phía nam thành phố Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa cũ. Dãy núi này có quy mô rộng lớn, gồm 16 ngọn núi lớn nhỏ nối dài, tạo nên cung đường tham quan đa dạng. Đỉnh cao nhất là Hòn Kèo, với độ cao 84.7 m so với mực nước biển, mở ra góc nhìn toàn cảnh hướng về biển Đông.
Núi Trường Lệ Sầm Sơn với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ. (Nguồn: Sưu tầm)
Dãy núi này không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ mà còn gắn liền với nhiều câu chuyện thần thoại và di tích lịch sử. Theo truyền thuyết, xưa kia có một người phụ nữ mang thai không may bị sóng biển cuốn trôi và qua đời. Thi hài bà dạt vào bờ, trở thành con đê chắn sóng cho vùng đất này. Người dân thương xót đã đắp đất lên thi hài bà theo dáng nằm ngửa, tạo thành núi Trường Lệ.
Một dị bản khác kể rằng, từ trong bụng người phụ nữ, một đứa trẻ to lớn kỳ lạ bước ra. Cậu bé vác đất đá đắp lên thi hài mẹ, nấm mồ lớn dần thành núi Trường Lệ. Cậu bé sau này trở thành thần Độc Cước, vị thần được người dân tôn kính và thờ phụng.
1.2. Giá trị lịch sử và danh thắng quốc gia đặc biệt
Hành trình khẳng định vị thế trong hệ thống di sản của Việt Nam của núi Trường Lệ Sầm Sơn bắt đầu từ năm 1962, khi nơi đây được công nhận là di tích cấp quốc gia, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa lịch sử. Trải qua nhiều năm được đầu tư, nghiên cứu và trân trọng gìn giữ, đến năm 2019, Thủ tướng Chính phủ chính thức xếp hạng núi Trường Lệ là Di tích Quốc gia đặc biệt, mang tên gọi “Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Sầm Sơn”, một danh hiệu cao quý khẳng định tầm vóc, giá trị và ý nghĩa của ngọn núi trong kho tàng di sản văn hóa Việt Nam.
Giá trị văn hóa của núi Trường Lệ không chỉ nằm ở vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ mà còn được thể hiện qua cụm di tích tâm linh nổi tiếng như Đền Độc Cước, Đền Cô Tiên và Hòn Trống Mái. Mỗi công trình là một biểu tượng văn hóa, một câu chuyện được truyền qua nhiều đời, kể về tình yêu, lòng trung nghĩa, sự hi sinh và khát vọng bảo vệ quê hương. Không gian linh thiêng hòa quyện với cảnh quan kỳ vĩ khiến Trường Lệ trở thành nơi giao thoa giữa thiên nhiên, tín ngưỡng và lịch sử dân tộc.
Dãy núi Trường Lệ còn in dấu đậm trong ca dao, tục ngữ và các tác phẩm văn học nghệ thuật của người dân địa phương. Hình ảnh ngọn núi in bóng xuống biển, tiếng sóng hòa cùng tiếng chuông chùa, đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho thơ ca, nhạc họa. Hơn cả một danh thắng, Trường Lệ là biểu tượng của văn hóa xứ Thanh, là niềm tự hào và là sợi dây gắn kết tinh thần của bao thế hệ người dân nơi miền biển hiền hòa này.
2. Hướng dẫn di chuyển đến núi Trường Lệ Sầm Sơn 2025
2.1. Từ Hà Nội, TP.HCM và các tỉnh thành khác đến Sầm Sơn
Hành trình từ Hà Nội đến núi Trường Lệ Sầm Sơn hiện nay vô cùng thuận tiện nhờ hệ thống giao thông phát triển và đa dạng phương tiện di chuyển. Du khách có thể lựa chọn xe limousine hoặc xe giường nằm, hai hình thức phổ biến và thoải mái nhất, với thời gian di chuyển khoảng 3 đến 4 giờ. Những chuyến xe này khởi hành liên tục trong ngày từ các bến lớn như Giáp Bát, Mỹ Đình, Nước Ngầm, đưa hành khách thẳng tới trung tâm thành phố Sầm Sơn.
Nếu muốn trải nghiệm hành trình thư thái hơn, bạn có thể đi tàu hỏa từ Hà Nội tới ga Thanh Hóa. Sau đó tiếp tục bắt taxi hoặc xe buýt để di chuyển quãng đường còn lại khoảng 20 km tới khu vực núi Trường Lệ.
Đối với du khách khởi hành từ TP.HCM, lựa chọn tối ưu nhất là bay thẳng đến sân bay Thọ Xuân (Thanh Hóa), giúp tiết kiệm đáng kể thời gian so với di chuyển bằng đường bộ. Từ sân bay, bạn chỉ cần 45 đến 60 km di chuyển bằng taxi hoặc xe buýt tuyến cố định là có thể đặt chân tới trung tâm Sầm Sơn. Các chuyến bay khai thác hàng ngày của nhiều hãng hàng không lớn giúp việc sắp xếp lịch trình trở nên linh hoạt hơn.
Du khách từ các tỉnh, thành khác trên cả nước cũng có thể dễ dàng đến với Sầm Sơn thông qua đường sắt, đường bộ hoặc hàng không, tùy theo vị trí và điều kiện di chuyển. Điểm đến cuối cùng của mọi hành trình đều là thành phố biển Sầm Sơn, nơi núi Trường Lệ uy nghi vươn mình ra đại dương, sẵn sàng chào đón bạn bằng khung cảnh thiên nhiên kỳ thú và bầu không khí trong lành, thư thái.
2.2. Di chuyển nội địa ở Sầm Sơn và lên núi Trường Lệ
Từ trung tâm thành phố Sầm Sơn đến núi Trường Lệ chỉ cách vài kilomet, vì vậy việc di chuyển giữa hai điểm này rất dễ dàng và thuận tiện cho mọi du khách. Taxi luôn là lựa chọn nhanh chóng và thoải mái, đặc biệt phù hợp với gia đình hoặc nhóm bạn đông người, với giá cước dao động từ 15.000 đến 20.000 đồng/km.
Ngoài taxi, xe điện cũng đang trở thành phương tiện được nhiều người yêu thích khi khám phá Sầm Sơn. Không chỉ thân thiện với môi trường, xe điện còn mang đến trải nghiệm thú vị khi bạn có thể thong dong ngắm biển, lắng nghe tiếng sóng và cảm nhận làn gió mặn nồng đặc trưng của vùng duyên hải. Đối với những ai thích tự do và linh hoạt hơn, việc thuê xe máy là lựa chọn hợp lý, với giá thuê trung bình từ 100.000 đến 150.000 đồng/ngày, tùy theo dòng xe và thời điểm trong năm.
Di chuyển bằng xe điện là phương án được nhiều du khách lựa chọn. (Nguồn: Sưu tầm)
3. Những trải nghiệm và điểm tham quan nổi bật tại núi Trường Lệ Sầm Sơn
3.1. Tham quan Hòn Trống Mái
Hòn Trống Mái là điểm nhấn đặc sắc nhất của núi Trường Lệ Sầm Sơn, mang trong mình vẻ đẹp kỳ diệu mà thiên nhiên ban tặng. Cụm đá tự nhiên gồm một hòn lớn và một hòn nhỏ chồng lên nhau, tạo hình dáng như đôi gà trống mái quấn quýt, biểu tượng của tình yêu son sắt và sự gắn bó bền chặt. Đứng từ đỉnh núi, tầm mắt mở rộng ra biển khơi mênh mông, nơi ánh bình minh rực rỡ hay hoàng hôn dát vàng mặt biển càng làm Hòn Trống Mái trở nên huyền ảo và đầy thi vị.
Giá trị tinh thần của Hòn Trống Mái không chỉ nằm ở vẻ đẹp tạo hình hiếm có, mà còn ở truyền thuyết cảm động về tình yêu thủy chung. Câu chuyện kể rằng, có đôi vợ chồng son sắt đến mức khiến trời đất cảm động, hóa thân thành đá để được ở bên nhau vĩnh viễn. Từ đó, Hòn Trống Mái trở thành biểu tượng bất diệt của tình yêu và lòng trung nghĩa, in đậm trong thi ca, âm nhạc và ký ức văn hóa của người dân xứ Thanh, gợi nên niềm tự hào về một miền đất vừa nên thơ vừa giàu giá trị nhân văn.
Hòn Trống Mái Sầm Sơn tượng trưng cho tình yêu và lòng trung nghĩa. (Nguồn: Sưu tầm)
3.2. Khám phá Đền Độc Cước
Vươn mình trên đỉnh núi Trường Lệ Sầm Sơn, Đền Độc Cước hiện lên uy nghi như một pháo đài linh thiêng hướng ra biển lớn. Nơi đây thờ thần Độc Cước, vị thần được ngư dân tôn kính qua bao đời. Theo truyền thuyết, thần Độc Cước đã xả thân bảo vệ bờ cõi, giúp người dân tránh khỏi hiểm nguy từ biển cả, mang lại cuộc sống yên bình cho vùng duyên hải. Câu chuyện ấy trở thành biểu tượng của lòng dũng cảm và tinh thần vì cộng đồng, đồng thời thể hiện niềm biết ơn sâu sắc của ngư dân đối với sự phù trợ thiêng liêng của thần linh.
Về kiến trúc, Đền Độc Cước mang đậm phong cách truyền thống Bắc Bộ, hòa quyện hài hòa cùng thiên nhiên xanh mát của núi Trường Lệ. Từng chi tiết chạm trổ, mái cong uốn lượn đều thể hiện bàn tay khéo léo và lòng thành kính của người dân.
Hằng năm, vào ngày 16/2 Âm lịch, người dân làng biển xứ Thanh tổ chức lễ hội Cầu Phúc, cầu mong cho quốc thái dân an, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no. Ngoài ra, vào ngày 12/5 Âm lịch, tại đền Độc Cước còn diễn ra lễ hội bánh chưng, bánh giầy, thu hút đông đảo người dân và du khách đến tham dự.
3.3. Đền Cô Tiên
Đền Cô Tiên tọa lạc trên hòn Đầu Voi, nơi có thế núi tựa lưng vững chãi, mặt hướng ra biển lớn, tạo nên khung cảnh vừa hùng vĩ vừa thơ mộng. Ngôi đền thờ người con gái nhân hậu và tài giỏi, suốt đời hành nghề bốc thuốc cứu người, trở thành biểu tượng cho lòng nhân ái và tinh thần vị tha. Ngày nay, Đền Cô Tiên không chỉ là điểm đến linh thiêng mà còn là nơi du khách tìm thấy sự bình yên trong tâm hồn, giữa thiên nhiên biển trời mênh mông của núi Trường Lệ Sầm Sơn.
Đền Cô Tiên gắn liền với sự tích người con gái nhân hậu, giàu lòng vị tha. (Nguồn: Sưu tầm)
Cảnh sắc quanh Đền Cô Tiên ghi đậm dấu ấn bởi vẻ đẹp hài hòa giữa đá núi, rừng cây và sóng biển xanh trong. Vào mỗi dịp đầu năm, nơi đây tổ chức các lễ hội truyền thống, lễ dâng hương được đông đảo người dân và khách thập phương tham dự. Tiếng chuông vang vọng giữa không gian rộng lớn, khiến mỗi ai đặt chân đến đây đều cảm nhận được sự an lành, sâu lắng.
3.4. Trekking và khám phá cảnh quan sinh thái núi Trường Lệ Sầm Sơn
Hệ thống các cung đường trên núi Trường Lệ Sầm Sơn mang tới trải nghiệm đáng nhớ cho những ai yêu thích chinh phục và khám phá. Hành trình nối liền các điểm Đền Độc Cước, Đền Cô Tiên, Hòn Trống Mái vừa giúp du khách cảm nhận trọn vẹn giá trị tâm linh vừa tận hưởng khung cảnh thiên nhiên trong lành. Ngoài ra, những nơi như vụng Tiên, vụng Ngọc, bãi Ních hay bãi tắm Vinh Sơn vẫn còn giữ được nét riêng biệt cho người mê khám phá.
4. Núi Trường Lệ và giá trị sinh thái đặc trưng tại Sầm Sơn
4.1. Rừng cây bản địa và hệ động thực vật đa dạng
Hệ sinh thái rừng ven biển của núi Trường Lệ Sầm Sơn là kho tàng quý giá với nhiều loài cây bản địa. Lim xanh, gội trắng, xà cừ và lát hoa tạo nên tán rừng cao vững chãi, trong khi muồng đen, đinh hương, bằng lăng điểm tô sắc màu mỗi mùa nở hoa. Các loài như thông, sưa, tếch góp phần làm đậm nét đặc trưng của núi rừng, trong khi keo, bạch đàn, phi lao được trồng xen bổ sung, tạo lớp phủ xanh mát cho toàn bộ sườn núi.
Hệ thống sinh thái rừng ven biển núi Trường Lệ với nhiều loại cây bản địa quý. (Nguồn: Công Luận)
Rừng xanh không chỉ đem lại cảnh sắc hữu tình, mà với vai trò là lá chắn thiên nhiên, còn bảo vệ Sầm Sơn trước gió bão từ biển cả. Đồng thời, nơi đây là tổ ấm của nhiều loài chim và côn trùng, gìn giữ sự cân bằng sinh học cho khu vực ven biển. Không khí mát lành quanh năm và tiếng chim hót vang vọng giúp núi Trường Lệ Sầm Sơn trở thành địa chỉ hấp dẫn cho các hoạt động du lịch sinh thái.
4.2. Kết hợp du lịch biển và nghỉ dưỡng sinh thái
Với vị trí giao hòa tuyệt đẹp giữa núi, rừng và biển, núi Trường Lệ Sầm Sơn mang đến không gian nghỉ dưỡng vừa đa dạng vừa độc đáo. Du khách có thể bắt đầu ngày mới bằng hành trình leo núi đón bình minh, ngắm nhìn ánh nắng đầu ngày phủ vàng lên mặt biển, rồi thư giãn bên làn nước trong xanh tại các bãi tắm nổi tiếng như bãi A, B, C hoặc tìm về bãi Vinh Sơn yên bình, nơi sóng biển vỗ nhẹ và không gian tĩnh lặng thích hợp để nghỉ ngơi, thiền định.
Giữa ranh giới của rừng xanh và biển cả, khu vực này còn là địa điểm lý tưởng cho các hoạt động dã ngoại, picnic hay cắm trại qua đêm. Dưới tán cây râm mát, hơi gió biển mằn mặn hòa quyện cùng hương rừng tạo nên bầu không khí trong lành và dễ chịu hiếm có.
Bước sang năm 2025, khi xu hướng du lịch xanh và bền vững trở thành lựa chọn hàng đầu của du khách, núi Trường Lệ Sầm Sơn càng khẳng định vị thế là điểm đến lý tưởng, nơi con người có thể hòa mình vào thiên nhiên, tận hưởng trọn vẹn sự cân bằng giữa thư giãn, trải nghiệm và bảo tồn môi trường.
5. Những truyền thuyết và câu chuyện ly kỳ về núi Trường Lệ Sầm Sơn
5.1. Truyền thuyết về Hòn Trống Mái tại núi Trường Lệ
Truyền thuyết về Hòn Trống Mái tại núi Trường Lệ Sầm Sơn là câu chuyện giản dị mà sâu sắc, chạm vào trái tim bao thế hệ ở Thanh Hóa. Câu chuyện kể lại tình cảm son sắt của đôi vợ chồng chài lưới nghèo, dù đối mặt với nhiều khó khăn vẫn giữ trọn lời thề. Khi người chồng không may bị sóng cuốn đi, người vợ ngày ngày ra biển ngóng chờ, đến khi kiệt sức mà hóa thành đá. Người chồng biết tin, tìm về rồi cũng hóa thành tảng đá cạnh vợ mình.
Hòn Trống Mái Sầm Sơn gắn liền với truyền thuyết về cặp vợ chồng thủy chung, son sắt. (Nguồn: Sưu tầm)
Ý nghĩa của truyền thuyết vượt lên khỏi khuôn khổ địa phương, trở thành biểu tượng cho sự thủy chung, son sắc cùng ý chí kiên định gắn bó với quê hương. Hòn Trống Mái nhiều lần xuất hiện trong thơ ca, hội họa, âm nhạc, tiếp tục làm giàu thêm giá trị văn hóa dân gian Việt Nam.
5.2. Ca dao, giai thoại và dấu ấn lịch sử của dãy núi
Sự thân thương và uy nghi của núi Trường Lệ Sầm Sơn đã đi vào ca dao, tục ngữ của bao thế hệ người Thanh Hóa. Những câu hát như “Ai về Sầm Sơn Trường Lệ, Nhớ mối tình Trống Mái trăm năm” trở thành khúc ru quen thuộc bên sóng biển, lưu giữ vẻ đẹp và tình cảm của cư dân nơi đây.
Các giai thoại về công cuộc khai hoang, bảo vệ làng chài, hay câu chuyện về những người mẹ, người vợ hướng về biển đông chờ người thân, được truyền miệng qua nhiều thế hệ, góp phần làm nên bức tranh lịch sử địa phương giàu bản sắc.
6. Kinh nghiệm tham quan và lưu ý quan trọng khi đến núi Trường Lệ Sầm Sơn
Việc chuẩn bị kỹ lưỡng trước chuyến tham quan núi Trường Lệ Sầm Sơn đóng vai trò vô cùng quan trọng để có hành trình trọn vẹn và an toàn. Du khách nên lựa chọn trang phục thể thao gọn nhẹ, giày đi bộ đế bám chắc để tránh trơn trượt trên các lối mòn đá.
Những vật dụng như mũ vành rộng, kem chống nắng và nước uống cá nhân là hành trang không thể thiếu để bảo vệ sức khỏe dưới điều kiện thời tiết biển. Ngoài ra, túi chống nước cho điện thoại, máy ảnh sẽ rất hữu ích khi bạn muốn lưu lại khoảnh khắc đẹp gần bờ biển hoặc trong những ngày sương mờ giăng núi.
Trong suốt hành trình khám phá, du khách cần chú ý lắng nghe cơ thể, tránh di chuyển vào thời điểm nắng gắt giữa trưa, đồng thời nghỉ ngơi hợp lý giữa các chặng leo để giữ sức. Với những ai lựa chọn các tuyến trekking dài, nên mang theo thực phẩm nhẹ như bánh, trái cây khô hoặc nước điện giải để bổ sung năng lượng kịp thời. Sự chuẩn bị chu đáo sẽ giúp hành trình chinh phục Trường Lệ trở nên nhẹ nhàng và thú vị hơn.
Bên cạnh đó, giữ gìn môi trường và cảnh quan tự nhiên là trách nhiệm của mỗi người khi đến với di sản này. Du khách hãy không xả rác, không bẻ cây, không khắc vẽ lên đá hay di tích, cùng nhau lan tỏa tinh thần văn minh và ý thức bảo tồn. Mỗi người khi đặt chân đến núi Trường Lệ Sầm Sơn đều có thể tự hào là “người gìn giữ di sản”, góp phần để nơi đây luôn giữ được vẻ đẹp nguyên sơ, giá trị văn hóa và sức hấp dẫn bền vững cho hôm nay và mai sau.
Một số lưu ý khi tham quan, chụp ảnh tại núi Trường Lệ. (Nguồn: Báo Lao Động)
Sau khi tham quan núi Trường Lệ Sầm Sơn, du khách có thể kết hợp khám phá các điểm đến nổi bật khác của Thanh Hóa như nghè Xuân Phả, cầu Hàm Rồng, quảng trường biển Sầm Sơn. Bên cạnh đó, khu du lịch tâm linh Huyền tích Am Tiên tại núi Nưa hiện đang trong quá trình khởi công xây dựng, hứa hẹn sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn trong tương lai gần. Việc kết hợp những hành trình này sẽ mang đến cho du khách trải nghiệm toàn diện, vừa tìm hiểu văn hóa lịch sử, vừa tận hưởng vẻ đẹp thiên nhiên và đời sống tinh thần đặc sắc của xứ Thanh.
Núi Trường Lệ Sầm Sơn không chỉ là điểm đến du lịch, mà còn là hành trình khám phá di sản văn hóa và hệ sinh thái độc đáo của xứ Thanh. Mỗi bước chân trên cung đường ven biển là một lần du khách được lắng nghe những câu chuyện huyền thoại giữa núi rừng và biển cả. Hãy xách balo lên và trải nghiệm trọn vẹn vẻ đẹp hoang sơ nhưng đầy sức sống nơi đây!
